Ik las ergens dat de meeste Amerikanen en Europeanen onder de 50 niet weten wie Yuri Gagarin is. De toevallige voorbijganger mag zich nu afvragen of dat voor hem/haar ook geldt. Ik heb goede hoop dat iedereen met een rudimentair historisch tech-besef het toch wel weet, ook hier in Europa. Wat Amerika en de algemene ontwikkeling van het generale publiek daar betreft heb ik al geen enkele hoop meer. Amerikanen hebben een notoir slechte reputatie, waarvan ik overigens niet weet hoe feitelijk deze is. Dat is een observatie om vooral geïnverteerd te beschouwen: Europeanen zouden wel eens niet veel beter kunnen zijn.
Dat gezegd hebbende valt over de Russische Kosmonaut Gagarin te melden dat hij vandaag jubileert als de eerste mens in de ruimte. Op 12 april 1961 werd Gagarin in een Russische Vostok 3KA‑3 een piepklein stukje* het heelal in geschoten. Op zich was dat al een verdienste, want erg veilig was een dergelijke exercitie toetertijd niet. De kans was niet gering dat meneer Gagarin het leven zou laten, maar deze mijlpaal van de eerste bemande ruimtevlucht was op het hoogtepunt van de koude oorlog belangrijker dan een mensenleven. Op 5 mei van datzelfde jaar – 22 dagen later – zou de Amerikaanse Astronaut Allan Shepard hetzelfde doen, zij het dat hij werd afgevuurd in een Mercury capsule die gemonteerd stond op een Redstone draagraket. Die dingen, die waren ontwikkeld voor het vervoeren van kernkoppen, hadden de oerdegelijke reputatie om vooral vaak uit elkaar te klappen. Shepard deed qua moed dus niet onder aan Gagarin.
Gagarins vlucht bestond uit een enkele baan om de aarde en duurde 108 minuten van lancering tot landing. Het lijkt niet veel maar dat was het wel. Het laat zich vergelijken met de stap van Armstrong op de maan. Gagarin was de eerste mens die de aarde verliet en levend weer terug kwam. Niet al zijn Russische collega’s die dat later probeerden hadden dezelfde gelukkige afloop. Er zijn veel kosmonauten gestorven in die Russische koekblikken die ze de ruimte in sturen. Kwalitatief zijn die dingen nu wat beter doordacht maar hoe veel weet ik niet. Ik begrijp dat de bemanningen die naar ISS zijn geweest – inclusief onze eigen André Kuipers – de Soyuz-taxi maar een voorhistorische rammelbak vinden. Dat zal natuurlijk best kunnen, maar het is momenteel wel het enige wat nog wil vliegen.
Ik drink er vanavond eentje op Yuri. Daarbij zal ik naar de sterren kijken. Het is je reinste Geek-romantiek.
*) Gagarin wist als rechtgesnaarde Sovjet-held nog te melden dat er in die hemel waar hij net vandaan kwam geen god te bekennen was. “Weer een zorg minder”, moet het politbureau gedacht hebben…
