Net als je denkt dat je weet hoe de wereld in elkaar zit, kom je er achter dat dit helemaal niet zo is. Althans, laat ik dit enigszins anders formuleren… net als je denkt dat je weet hoe je zelf in elkaar zit, blijk je toch te beschikken over peilloze diepten vol met de meest afgrijselijke meuk die je je maar kunt voorstellen. Sommige van ons stervelingen komen dat op een gegeven moment tegen. Anderen blijft het misschien bespaard. Ik ben er – met wat hulp van buiten – met open ogen ingelopen.
Sinds jaar en dag ben ik ervan overtuigd dat deze tijd mijn tijd is. In het dagelijkse leven ben ik gezegend met een optimisme dat niet is weg te slaan en laat ik mij door weinig zaken van mijn stuk brengen. Die gesteldheid heb ik nog steeds, en na mijn ervaringen van de afgelopen dagen vind ik dat geen geringe prestatie.
Waar gaat dit eigenlijk over? Normaal gesproken lukt het mij om niet al te persoonlijk te worden op deze weblog, omdat ik vind dat de nietsvermoedende lezer niets te maken heeft met mijn persoonlijke beslommeringen en de bespiegelingen over mijn eigenste ik. Dat wil ik uiteindelijk ook zo laten. Maar een klein beetje laten doorschemeren van mijzelf is misschien niet zo erg, zeker als het in verband staat met een ervaring die iedereen – mits onder begeleiding uitgevoerd – wel eens goed zou kunnen doen, namelijk: een dans met de duivel. Ik weet wat het is, want ik kom net terug van een driedaagse Iboga-sessie op het oostelijke platteland. Daarvoor was ik uitgenodigd door een dame met wie ik wel eerder mentale reizen heb gemaakt, ook onder de invloed – en met de hulp van – psylocibinedragende paddenstoelen. Die waren over het algemeen vrij onschuldig en verdraaglijk. Een doorsnee paddo geeft je een gezellige buzz en als het goed gaat een goed smoelende visuele hallucinatie. En als het dan helemaal meezit, krijg je er nog wat wereld-inzicht bij ook, opgeleukt met een aardige zelfreflectie en een mentaal schoon schip; vooral als je de ervaring deelt met iemand waarmee je intellectueel goed door een deur kan.
Psylocibine is en blijft een hallucinogeen middel, dus als je een latente psychose hebt dan kan die er op zo’n moment zo maar uitkomen. Voorzichtigheid en behoedzaamheid zijn dus altijd geboden, alhoewel dat na de inname van de paddo wel een leuke, maar geen relevante gedachte meer is. Mijn ervaring in die zin is positief; om het even welke stimulatoren ik achterover heb geslagen, ze kwamen altijd goed terecht en zijn in doorsnee altijd een goede kompaan gebleken. Hoe het ook zij, ik dacht dat ik wel wat gewend was, maar ik bleek daar toch goed naast te zitten.
Iboga is ook een hallucinogeen, maar dan een paar tandjes heftiger. Sterker nog, als je Iboga op het niveau van Stroh Rum zet, dan is psilocibine – of zelfs een stevige LDS trip – te vergelijken met een tot op homeopathische proporties aangelengde frambozenlimonade. Ik had het kunnen weten, want om mij heen kijkend beschouwde ik mijn sessiegenoten eens goed, en een aantal van hen had deze reis geboekt met als doel van een langlopende en diepingrijpende verslaving af te komen. De sjamaan van dienst – een boomlange Hagenaar van ongeveer mijn leeftijd, gezegend met een subliem gevoel voor humor en een messcherpe geest verpakt in een goede dosis losheid – liet weten dat je alleen kunt breken met een slechte gewoonte door iets te doen wat je vertrouwde ego een goede opsodemieter geeft. In de trant van “zachte heelmeesters maken stinkende wonden” stelde hij dat Iboga een strenge maar rechtvaardige meester voor ons zou zijn, die ons op niet mis te verstane wijze zou confronteren met ons zelf. En bijna terloops voegde hij er aan toe dat we “de dood zouden tegenkomen”.
Kijk, en dan moet je dus net bij mij zijn. Ik wil niet direct zeggen dat het als een rode lap op een stier werkte, maar die dood wilde ik ook wel eens tegenkomen, zij het op vrijblijvende en niet definitieve basis. En dobberend op de indruk die ik van mijn eigen ervarenheid had, dacht ik ook dat het wel los zou lopen met die heftigheid. Streng en rechtvaardig? Laat maar komen…
Dat heb ik dus geweten. Ik overdrijf niet als ik stel dat ik door een nachtmerrie van 12 uur ben gegaan, die in mijn herinnering zijn weerga niet kent. Ik ben inderdaad de dood tegengekomen en ik weet nu dat ik dat niet nog een keer wil meemaken. Niet alleen was de trip die de Iboga ontketende zo intens, dat alle andere dingen die ik ooit tot mij heb genomen verbleekten tot een aangenaam bescheiden kinderspel. (Iboga wordt door sommigen wel de grootvader van alle tripmiddelen genoemd.) Maar vooral de confrontatie met de beelden in mijn hoofd, was harder dan ik me ooit had kunnen voorstellen. Wat overigens wel eigenaardig was, is dat het geheel vrij was van enige emotie. Ik heb op geen moment ook maar de geringste angst gevoeld. Alle gevoel was uitgeschakeld; alles speelde zich exclusief op het rationele niveau af. Pas na 24 uur kwamen de emoties – en de honger – weer een beetje terug.
Even tussendoor: vermeldenswaardig is dat we tijdens dit oordeel met veel liefde en zorgzaamheid werden omringd en begeleid door een tweetal gidsen, die nimmer hun wakende ogen van ons afnamen. Het was hartverwarmend. Het contrast met de gewelddadigheid die zich in mijn hoofd afspeelde had niet groter kunnen zijn.
In de afgelopen jaren heb ik veel gelezen en gezien over de oorlogzuchtige geschiedenis van Europa tussen 1820 en 1989 in het algemeen, en de dictatoriale opmaak ervan tussen 1910 en 1953 in het bijzonder. Zonder daar al te veel over uit te weiden – want deze weblog staat er vol mee – kan ik gerust zeggen dat ik mij heb ondergedompeld in de gruwelijke gewelddadigheden van ons recente verleden, door te lezen over Stalin, Hitler, Mussolini en meer van dergelijk volk. Maar ook had ik het voorrecht om veel te kunnen praten met de mensen die in dat tijdperk werkelijk aan de fronten hebben gestaan. Ook heb ik natuurlijk de obligate films erover gezien: Saving Private Ryan, A Band of Brothers, Das Boot, Vincere en ga zo maar door. Die eerste twee films uit het rijtje zijn, zoals bekend, zeer expliciet. Als je wilt weten hoe een kogelinslag op een menselijk lichaam er in het echt uitziet, dan moet je de eerste 20 minuten van S.P.R. maar eens bekijken.
Met andere woorden: ik heb een ruime voorraad afschuwelijke oorlogsbeelden tot mijn beschikking, met daarnaast een rijke boekenkennis aan achtergrondinformatie en analyse-materiaal. Maar bovendien broeide er nog iets in mijn achterhoofd dat ook direct met de tweede wereldoorlog te maken heeft. Door een uitgebreid netwerk in Duitsland heb ik sterke contacten met het oorlogsverleden aan de Duitse zijde. En net voordat ik de sessie in ging, had ik een paar dagen bij oude vrienden in het Duitse land doorgebracht. Daar werd ik weer eens met de werkelijkheid van de tweede wereldoorlog geconfronteerd toen ik geïntroduceerd werd aan een viertal figuranten op een familieportret: de vader van mijn gastheer in zijn zeer jonge jaren, zijn grootouders en een oom van begin 20, in Wehmacht uniform: “und er ist gefallen im Krieg…”
Het is om de koude rillingen van te krijgen. Het was weer een van die duizenden foto’s waarvan de Duitse huizen zijn vergeven, die mij liet zien welke sporen de oorlog in dat land getrokken heeft. De onvolwassen “Milchgesichter” die je aankijken, de kinderen die op oorlogspad werden gestuurd door een waanzinnige Führer met een mensonterend ideaal; je ziet ze overal hangen.
Met deze voorbereiding achter de rug begon ik de Iboga-sessie en dat was ook de vorm waarin de mij aangekondigde dood mij tegemoet trad: ik kreeg een snoeiharde, buitengewoon realistische en confronterende oorlogervaring voor mijn kiezen, die mij met Spielberg-achtige detaillering aanvloog. En deze nachtmerrie duurde, zoals gezegd, ongeveer 12 uur.
Het is nu vier dagen later en ik zit weer thuis. Ik weet nu nog beter hoe waardevol het leven is en hoe zinloos het verspillen ervan. Misschien is dat de hefboom waarmee een reguliere verslaafde – wat ik niet ben – zijn slechte gewoonte het raam uit kan kieperen. Wie weet. De waarde voor mij ligt in de wetenschap dat ik in de afgelopen jaren mijn hoofd vol heb zitten stoppen met geweld, oorlog en menselijke slechtheid en dat ik misschien mijn aandacht eens moet gaan verleggen. Niets staat echter in steen gebeiteld; net als stoppen met roken is het verzetten van intellectuele bakens geen sinecure en is het daarom misschien gedoemd te mislukken. Als dat het geval is, dan zit er niets anders op dan nooit meer Iboga te gebruiken. Gezien de heftigheid van de ervaring is dat misschien ook geen slecht idee. Om het maar te illustreren: voor mij bestaat er nu een tijd vóór Iboga en een tijd erna. Mijn jaartelling is opnieuw begonnen. Bovendien heb ik ook de wat oneerlijke neiging om iedereen die de ervaring niet kent als een soort onwetend kind te beschouwen… en hen die de ervaring wel hebben op voorhand met respect te benaderen.
Ik weet in ieder geval weer hoe het zit. Mijn doel met de sessie was het centreren van mijzelf rond de persoon die ik bijna 30 jaar geleden dacht te zijn; vrij van de afleidingen die ik in de laatste jaren ben tegengekomen. Gedeeltelijk is dat gelukt. Maar afgezien van het tastbare resultaat; ik kan weer een verse start maken met nieuwe verleidingen. Ik ben het aan mijzelf verplicht dat op zijn minst te proberen.
Meer over de Iboga ceremonie bij De Gewijde Reis… en niet te versmaden een kritisch artikel over Ayahuasca van mijn lijfblad SKEPTER.
