Het zou me niet meer moeten verbazen, die Afrikaanse roofmachine. Echter, na het lezen van verschillende publicaties over dat rampencontinent – “The Looting Machine” (2015) van Tom Burgis, “Dead Aid” (2009) van Dambisa Moyo , “The State of Africa” (2005) van Martin Meredith en “Why Nations Fail” (2012) van Daron Acemoglu & James A. Robinson plus nog wat andere boeken – word ik nog onaangenaam verrast door het nieuws uit Mozambique. Daar is ruim 2,4 miljard dollar uit de staatskas verdwenen.
Het mechanisme is simpel: de machthebbers in Mozambique hebben via een dekmantelbrievenbusfirma in Amsterdam staatsobligaties uitgegeven ter waarde van 2,4 miljard dollar. Daarmee zouden vissersschepen en speedboten worden aangeschaft om de economie te stimuleren en om de vissers tegen piraten te beschermen. Voor deze vaartuigen, twee handen vol in totaal, is op papier een enorm bedrag neergeteld, waarna de schepen liggen te verpieteren op de kade. Ze zullen waarschijnlijk nooit varen.
Het is de zoveelste truc die Afrikaanse elites uithalen om zelfs buitenlands geld in hun privézakken te kunnen laten verdwijnen. De staatsobligaties ter waarde van 2,4 dollar moeten een keer worden terugbetaald aan de certificaathouders. Het zit er niet in dat dit ook echt een keer gaat gebeuren, want het geld is gestolen. En zo is er weer een plens geld toegevoegd aan het enorme fortuin dat al uit de Afrikaanse publieke middelen is verdwenen in de richting van de privérekeningen van de corrupte machthebbers. Om hoeveel geld het gaat kunnen we slechts raden, maar als je een beetje gaat rekenen dan kom je toch in de astronomische getallen uit. Wat je daarvoor moet infactoren is: hoe lang is een Afrikaans land al onafhankelijk, hoe groot is de nationale elite en hoe uitgebreid zijn haar families, welke nationale rijkdommen zijn er voorhanden, met welke westerse spelers doet het land zaken en natuurlijk dat alles vermenigvuldigd met het aantal onafhankelijke Afrikaanse staten. Uitzonderingen zijn niet nodig en de wisseling van de ene elite naar de andere maakt ook niet uit. Zo alles bij elkaar gerekend moet je toch in de triljarden gaan denken over de afgelopen 30 jaar. Dat zijn duizenden miljarden dollars. Je wilt er niet over nadenken hoeveel basis-infrastructuur, onderwijs en volksgezondheid hiervoor aangeschaft had kunnen worden.
Wat het allemaal erg triest maakt: de bevolkingen van de rijkste landen, gemeten naar natuurlijke hulpbronnen, hebben de grootste proporties mensen die onder de armoedegrens leven. In Mozambique heerst nu hongersnood en komt driekwart van het budget uit ontwikkelingshulp. Wie gaat die mensen nu te eten geven? Ik zie de rijke regeringsdieven en hun vriendjes niet voor voedselhulp betalen met de miljoenen die ze van het land gestolen hebben.
Kortom, natuurlijke hulpbronnen in Afrika spekken vooral particuliere zakken en vullen geen staatsschatkisten zoals hier in Nederland wel het geval is. Hier hebben we van ons Groningse gasgeld de deltawerken en allerlei hieperdepiep infrastructuur betaald. Afgezien van de Groningse aardbevingen die de geldkraan nu gaan dichtdraaien, is dat toch hoe het hoort.
Afrika is een werelddeel dat altijd een gigantische rotte appel op de globe zal blijven. Dat komt door de Afrikanen zelf en niet door de oud kolonisatoren of opkomende economieën zoals China, die het continent ondertussen leegplukken. Het is zeer triest, maar het Afrikaanse probleem is net zo hardnekkig als het Palestijnse probleem, waar de komende paar-honderd jaar geen verbetering valt te verwachten. Ik voorzie weinig goeds voor Afrika maar ik geef daarbij gelijk toe dat ik geen rekening houd met eventuele sterke politieke opposities in sommige landen of revoluties op de schaal van de Afrikaanse Lente. Ik heb echter niet het idee dat Afrikanen in staat zijn om van hun corrupte leiders af te komen. Daaraan zijn ze zelf niet in de minste plaats debet.
Voor wat verduidelijking pik ik het plaatje dat de NOS’ Lars Boogaard heeft gemaakt…
