Het is nu alweer een paar jaar zo dat veel Master-onderwijs op onze universiteiten in het Engels wordt gegeven. Daarnaast doen de middelbare scholen lekker mee met hun TTO, ofwel Twee Talig Onderwijs. Ik zie dit op mijn werkplaats – een Nederlandse universiteit – ook gebeuren en moet bekennen dat ik van schaamte af en toe niet meer weet waar ik moet kijken, zo slecht is het Engels dat hier wordt gebezigd.
Een eerste opmerking moet zijn dat Nederlanders de zeer onprettige neiging hebben om zichzelf minstens als goed Engels-beheersende mensen te zien. Even zo vaak hoor ik een vergrotende trap van deze schromelijke zelfoverschatting; dan noemt de Nederlandse spreker zich zelfs “Native Speaker”, kennelijk niet echt wetende wat dat nu eigenlijk inhoudt.
Bij mij thuis is de voertaal Engels en als ik een fout maak in mijn “tenses” of om het even welke andere bok schiet, dan word ik in de regel streng gecorrigeerd door mijn uit Zuid-Afrika stammende dame, een loepzuivere, authentieke Engels-als-moedertalige Native Speaker. Het permanente very-close-contact college dat ik van haar krijg duurt nu al meer dan 16 jaar en toch zou ik niet het lef hebben om mijzelf al te hoog in te schatten wat mijn beheersing van het Engels betreft. Bescheidenheid blijft op zijn plaats, want Nederlands is mijn moedertaal en ik word nooit zo goed in een andere taal als in die. Ik zou bijvoorbeeld nooit vertalen naar het Engels – want dat gaat tegen de regels der vertaalkunst in – en lesgeven in die taal geeft me aanzienlijk meer stress dan wanneer ik dat in het Nederlands kan doen. Ik maak me in dat verband ook geen enkele illusie over mijn collega’s, die het minstens net zo moeilijk hebben als ik. Dat durf ik te stellen terwijl ik in die taal “leef”; thuis tenminste. En ik heb niet bepaald een gering taalgevoel, al zeg ik het zelf.
Het meest frustrerende van een vreemde taal is het gebrek aan precisie die je ermee kunt bereiken. Dat merk je vooral wanneer je ruzie maakt met een buitenlandse levenspartner – zoals ik dus – die als het spannend wordt alleen in haar eigen taal wil worden aangesproken. Datzelfde gebrek aan manoeuvreerruimte voelen al die Nederlandstalige docenten die op de middelbare scholen en de universiteiten in het Engels les moeten geven ongetwijfeld ook. En zij die dat niet doen zijn blind, doof, dyslectisch, overmoedig en arrogant tegelijk. Ik heb voor de gein hier en daar eens een aantal colleges gevolgd en de gêne over het gebruikte Engels is zo heftig dat ik er geen één heb kunnen uitzitten. Heel soms vond de betreffende docent zichzelf achteraf nog geweldig ook. Wat moet je dan doen? Zeggen hoe verschrikkelijk het was? Ik doe dat heel soms wel, maar veel vrinden maak ik er niet mee.
Ik begrijp uit de pers dat het zwaarstwegende argument financieel is. Nederland wil meer buitenlandse studenten trekken omdat die meer opbrengen. Helaas gaat dit ten koste van de kwaliteit van ons onderwijs, maar dat schijnt niet echt uit te maken. Het kwaliteitsargument is niet onderuit te halen maar toch blijft dat Master- en TTO-Engels bestaan en wint het zelfs terrein. Ik begrijp ook nog eens dat vooral Nederland aan dit domme ge-Engels doet. Geen ander land gooit zijn onderwijs zo te grabbel voor een paar van die buitenlandse rotcenten zoals de notoir opportunistische handelsnatie Nederland dat doet. Het is eigenlijk te gek voor woorden. Ik zou er haast een hobby van gaan maken om de waanzin van dat Engels op onze scholen uit de wereld te helpen.
Even een opmerking tussendoor: ik hoor wel eens mensen zeggen dat ze zich in het Engels beter kunnen uitdrukken dan in het Nederlands. Dat wijst dan wat mij betreft vooral op een slechte taalbeheersing in het Nederlands en niet op een betere geschiktheid van het Engels. En dan nog iets; op de foto hierboven staat Martin Sommer, politiek commentator van de Volkskrant, die het afgelopen zaterdag roerend met mijn positie eens was…(sort of)… Tenslotte: het zit me zo te zien dwars, want ik heb het hier twee jaar geleden ook al over gehad, toen Aleid Truiens haar ongenoegen over het Engels op onze scholen spuide.
