Korte ongestructureerde aantekening bij het Russische en Griekse straatgeweld, getriggerd door de aframmeling van de Nederlandse diplomaat in Moskou Onno Elderenbosch, die op professionele wijze door een paar hooligans van de ultra-nationalistische LDPR partij – of waarschijnlijker, door functionarissen van één van de vele veiligheidsdiensten – werd uitgevoerd.…
Over een aantal dingen kan ik me slecht heen zetten en één daarvan is zeker de extreme verrechtsing van het orthodox-christelijke contingent van oostelijk Europa. Met groeiende verontrusting kijk ik naar dezelfde beweging als ik in de jaren 1980 van dichtbij en op de barricades heb meegemaakt. Alleen nu is het ergens anders dan in Nederland of het Duitse Berlijn. De fascisten winnen momentum. Ze zijn openlijk aanwezig in Griekenland, waar ze als “Gouden Dageraad” een aantal zetels in het parlement bezetten. En in Rusland is het de staat zelf die langzaam maar zeker weer aan het terugkeren is naar de Sovjet attitude van weleer. We kunnen nu echter beter zien dan toen, dat het ook hier gaat om een toename van staatsgeweld bij een sterke inperking van zowel de individuele- als de persvrijheid en tegelijkertijd de verheerlijking van de sterke man aan de top. En dat laat zich niet meer onder een foutief gelabelde “socialistische” vlag wegstoppen, maar het is gewoon zichtbaar voor wat het echt is: een fascistische staat in wording.
Griekenland en Rusland, ze hebben één ding gemeen en dat is hun geloof. Wat is er toch aan de hand met die orthodoxen?
Net zoals 30 jaar geleden, toen jong Europa op straat met zichzelf op de vuist ging en er elk jaar in Duitsland een traditionele veldslag tussen de Anarchisten en de fascisten (resp. de Punks en de skinheads) plaatsvond, zal het de crisis wel zijn. Crisis leidt traditioneel tot populisme en intolerantie en dan tot neo-fascisme. In Griekenland wordt onder het mom van crisisbestrijding de grootste neo-liberale herstructurering van haar geschiedenis doorgevoerd. De markt-is-heilig doctrine, die Europa op dit moment in haar greep houdt, wordt daar buitengewoon hardvochtig voltrokken. Niemand weet denk ik goed waarom Europa geregeerd wordt door een neo-liberale agenda, maar het gebeurt wel en grondig ook. En de Griekse fascisten keren zich terecht van hun staat af omdat ze zien dat hun maatschappij langzaam wordt ontmanteld. Maar ze gebruiken wel de foute retoriek. De fascistische Gouden Dageraad geeft de buitenlanders als vanouds de schuld, terwijl het toch echt de machtige geldschieters van de planeet zijn die hen een poot uitdraaien. (Om maar niet te spreken van de Griekse magnaten die geen belasting betalen.) Breder gezien: de verkwanseling van het publieke Europa aan de kortzichtige en op geld gefocuste private sector is misselijkmakend. Griekenland is daarvan het eerste slachtoffer, maar er gaan er ongetwijfeld nog veel meer volgen. Dat kan iedereen met meer dan twee hersencellen en een minimaal gevoel van humaniteit zien aankomen. En toch; onze regeringsleiders interesseert alleen het geld, de macht en de markt. Dus ik snap wel waarom de fascisten in Griekenland zich met geweld roeren.
Rusland zit ook in een crisis, maar ik geloof  van een andere orde. Zij worstelt volgens mij vooral met haar identiteit, die min of meer verloren is gegaan na de val van de Sovjets. Met een flukse zwiep is daar al het staatsbezit in handen gekomen van een elite van voormalig KGB officieren, die daarmee enorme fortuinen hebben gemaakt. En opperhoofd KGB van Oost-Duitsland – ons beter bekend als Tsaar Poetin I – staat nu aan het roer van een door corrupt geld geregeerde staat die met de dag fascistischer wordt. De vervolging van politieke opponenten, seksueel anders geaarden en anti-kerk activisten is een teken aan de wand. Rusland wordt een heel onfris land, net zoals vroeger. Ze zullen daar heel veel wodka nodig hebben om het leven te kunnen verduren.
Wat moeten we doen als linkse burgers die zich zorgen maken over fascisten aan beide zijden van onze Europese oostgrens? Tegen Rusland doen we niets; wellicht kunnen we de grens dichtgooien zoals het ooit was. Alleen is dat IJzeren Gordijn er dan vooral voor om die Ruskies uit onze buurt te houden. We zullen er helemaal niets aan missen vrees ik. Ik ben die melancholieke drankorgels met hun hang naar Neanderthaleritus liever kwijt dan rijk. Maar die Grieken, die zitten nu eenmaal in onze Unie. Daar zullen we dus wel niet meer vanaf komen. Daar moeten we de fascisten, net als vroeger, gaan bestrijden. Dat gaat overigens het beste door de armoede aan te pakken en de neo-liberale agenda van Europa integraal te laten vallen, ben ik ondertussen achter. Die veldslagen gaan het niet meer worden. Ik geef iedereen op een briefje dat, bij een systematische aanpak van de armoede in Griekenland, de fascistische conjunctuur – die nu langzaam naar een piek aan het kruipen is – weer netjes naar beneden zal gaan.
Wat heeft dit alles met orthodoxie te maken? In ieder geval dat dit merk christenen van huis uit vrij agressief overkomt, zo aan hun geschiedenis afgemeten. De Krim-oorlog is een aardige indicatie, maar dat is ook het feit dat de orthodoxe christenen in bedevaartsoord Jeruzalem lang als barbaarse hordes werden beschouwd, die de devote ervaring van andere christensoorten – maar ook die van andere religieuze variëteiten – aardig wisten te vergallen met hun geboerenkinkel. Dat is één van de aanleidingen voor die hele Krimoorlog geweest.
