Het Duitse Foodwatch is een actie gestart die de aandacht moet vestigen op een hip geworden bezigheid van de banken en hedgefondsen: de handel in honger. Zij die de mensen die nog te weinig te eten hebben op deze wereld een plezier willen doen, kunnen zich inschrijven voor een e‑mail spam-barage aan het adres van de Deutsche Bank.
De handel in honger is niet nieuw maar bestaat al zo lang er op de wereldmarkt over en met oogstopbrengsten gespeculeerd wordt. En dat is naar ik weet al heel lang zo. De film “Trading Places” (1983) met Dan Ackroyd en Ed Murphy maakt gebruik van dat thema, waarin het duo een speculantenhuis genadeloos op haar plaat laat gaan door cruciale informatie over de sinaasappeloogst van dat jaar te manipuleren. De film is leuk en onderhoudend. De werkelijkheid er achter is echter bijzonder schrijnend.
Speculeren met voedsel is niet ingewikkeld. Wat je nodig hebt is investeringskapitaal. Je koopt daarmee een significant deel van een oogst – van een goed verhandelbaar product – voor een goede prijs op en hoopt vervolgens op een aardige prijsstijging op de commodity markt. Als die prijsstijging ook plaatsvindt, dan heb je een forse winst te pakken – vooral als de aankoop de volledig vraag van een continent dekt. Dit was het geval bij de aankoop vorig jaar van vrijwel de hele cacao behoefte van Europa door Armajaro-handelaar Anthony Ward.
Dit soort giga-inkopen hebben niet veel te maken met een normale handels-procedure, waarbij tussen een legitieme inkoop en de verkoop aan een gebruiker, een redelijke winstmarge zit. Dit soort manoeuvres is gericht op het inkapselen van hele markten en heeft de speculatiewinst als specifiek doel – niet de levering van grondstoffen aan verwerkende bedrijven of een gebruikersmarkt. De hefboomwerking van de speculatie heeft een onontkoombaar effect op de markt zelf en drijft de prijzen van voedsel fors op, wat op haar beurt niet zonder nare gevolgen blijft. Het is slechts zacht uitgedrukt, wat hier voor staat, want even ter illustratie: Volgens de Wereldbank leden door de voedselspeculaties in 2007 en 2008 wereldwijd zo’n 100 miljoen extra mensen honger. Lezen we dat goed? 100 miljoen mensen EXTRA met honger!
Handel in honger, wie had er gedacht dat dit nog kon in onze wereld. Maar de handelaren zelf, die een vette boterham verdienen met deze schandalige parasitaire onttrekking van kapitaal uit de voedselproductiecyclus, malen er niet om. Die wordt – ongecorrigeerd door enig moreel besef of autoriteit – geen strobreed in de weg gelegd. En de producenten zelf zijn waarschijnlijk de laatsten die er aan verdienen.
Speculanten; het is en blijft geteisem van de bovenste plank. Maar er komt een kentering aan, naar het schijnt. Een artikel in De Pers meldt de aanscherping van regels en de introductie van maatregelen die voedselspeculaties moeten terugdringen. Als ik dat lees dan heb ik nog een klein fieteltje hoop dat de overheden van deze wereld hun verantwoordelijkheden gaan nemen en bikkelharde regels gaan stellen. Dat zou wat zijn. Maar komen we daarmee ooit van de honger af? Zolang er mensen zijn die daar geld aan verdienen niet. En ook zie ik eerlijk gezegd niet in waarom de menselijke factor – die “inhaligheid” heet – ineens uit welke vergelijking dan ook zou verdwijnen.
Is er een dictaat in de maak dat het probleem van de menselijke corruptie oplost? De gedachte is aantrekkelijk, geef ik toe. Misschien kunnen dan alle andere menselijke “deugden” die voor de huidige mondiale crisis gezorgd hebben gelijk worden meegepakt. Maar het antwoord zal wel ontkennend zijn. Ik erken mijn wens hier als de vader van de gedachte.
