Ik denk dat ik voor de meeste gezond-denkende mensen spreek als ik mijn absolute afkeer en afkeuring ventileer over wat er in Engeland is gebeurd. De rellen die we daar de laatste week gezien hebben zullen de meeste mensen met verbazing en afschuw vervullen.
Daarop is helaas wel een uitzondering te maken. Een “verlichte” doch buitengewoon infantiele geest in Rotterdam vond het toch nodig om ook de Nederlandse jongeren via Twitter tot rellen op te roepen. Gelukkig wordt er nu goed voor hem gezorgd.
De Engelse destructie van de eigen middenstand is een eigenaardig fenomeen, daarin alleen voorbijgestreefd door dat even zo enigmatische hooliganisme. Ik heb niet veel ideeën over hoe het zich door de Britse recente geschiedenis heen gedraagt, maar de laatste uitwas van dit “verzet” tegen de gevestigde orde laat goed zien hoe namaak het eigenlijk is. Want wie waren er nu helemaal het doelwit van de plunderende en vernielende jongeren? Niet de gevestigde orde. Ook niet – uitputtend – de financiële spelers in het centrum van Londen. (Als je de verzekeringsmaatschappijen die nu gaan uitkeren niet meetelt tenminste…) Het doelwit van alle geweld was de middenstand. De kleine winkeliers en de winkelketens die allemaal één ding gemeen hebben: ze leveren producten die de consumptiegeile jongeren willen hebben en waarop die denken een intrinsiek recht te hebben.
Wat zegt zo’n slapjanus op de Engelse tv, terwijl hij gemaskerd en wel met een grote bek zichzelf op een zeer doorzichtige manier staat te legitimeren? Dat hij nog niet klaar is met Engeland, en dat hij geen greintje spijt heeft van zijn daden en juist tevreden is – elke keer als hij naar de nieuwe, vers geplunderde plasma tv kijkt die nu aan de muur van zijn slaapkamer prijkt.
Ach, meneer is nog niet klaar met Engeland? Het wordt door deze snotneus gebracht alsof er een heuse maatschappelijke strijd gevoerd wordt, daar in die Engelse straten. Maar iedereen die verder kijkt dan zijn neus lang is weet hoe het echt zit. Hieronder rekenen wij dan – de voorzienigheid beter het – ook de conservatieve premier David Cameron, die ondanks zijn foute politieke kleur toch treffende dingen zegt. Zo heeft hij het over een jeugd die zaken als rechten zonder plichten en respect zonder prestaties maar ook acties zonder consequenties en misdaden zonder sancties normaal vindt. Op zich is dat geen schokkende on-conservatieve retoriek van deze goede man. Maar hij zegt ook nog iets anders, en dat is: het voorbeeld dat is gegeven door sommige ministers, parlementariërs en de bankiers, met hun schaamteloze gefraudeerd, gezwendel, corruptie en risicovolle nep-producten – die vooral tot doel hadden om de klandizie uit te melken – is indicatief voor het morele verval van de maatschappij. Moeten de jeugdigen van tegenwoordig zich daaraan spiegelen? Die zien de grote jongens uit het establishment om zich heen – die in het slechtste geval een model van onkreukbaarheid zouden moeten zijn – stelen als de raven en zichzelf ongeremd verrijken. Hoe kunnen zij de volgende generatie leren wat moreel verantwoordelijk gedrag is?
Ik geef toe: deze conservatieve premier legt toch ook wel wat schuld neer bij de traditioneel heilige instituties van [kerk], kapitaal en staat. En dat is voor een politicus van zijn signatuur geen geringe prestatie.
Ik heb wel eens horen zeggen dat een oorlog goed is voor de generatie die er achteraan komt. Onderschrijven doe ik deze visie niet, maar het lijkt erop dat ze in Engeland de touwtjes zelf maar in handen nemen bij gebrek aan echte ellende. Het gewin dat daarbij wordt nagestreefd is echter profaan en futiel en zeer kort-cyclisch. Het gaat om ordinaire diefstal van consumptiegoederen van (…niet door!…) mensen die niet veel te maken hebben met de misstanden in de samenleving. Hun enige makke is hun kwetsbaarheid.
Het gezin als solide basis van een wenselijke moraal zou volgens premier Cameron dé uitweg zijn voor een maatschappij die tot in de verste uithoeken verrot lijkt. De problemen beperken zich niet tot een specifiek segment van de Britse samenleving of tot een enkele sociale laag, maar manifesteren zich lands- en kamerbreed. Ik zelf denk dat het daarom niet zo maar gaat werken om de oplossing in de versterking van de gezinswaarden te zoeken. Er moet een veel bredere infrastructuur zijn waarover normen en waarden kunnen bewegen in de richting van de nieuwe generatie burgers. De kerk bestaat bijna niet meer en andere instituten wordt langzaam maar zeker het leven moeilijker gemaakt doordat steun vanuit de overheid verdwijnt. Het is op zijn minst naïef om te denken dat het gezin alleen alle norm-vormende taken op zich zou kunnen nemen. Dat is – om maar één bezwaar te noemen – vanwege de economische werkelijkheid van de meeste gezinnen al een onmogelijkheid. En wat te denken van hen die niet in een gezin groot worden? Vallen die qua morele vorming straks tussen wal en schip?
Het wordt bijna een interessante puzzel om een structuur in elkaar te steken die generatie na generatie welwillende civilisten voortbrengt, die het in ieder geval niet in het hoofd halen om zich en masse tegen een willekeurige bevolkingsgroep te keren. Want dat is wat er nu gebeurd is. Die winkeliers, die valt niets te verwijten. Die zijn het slachtoffer van de wilde meute geworden, alleen vanwege het feit dat zij spullen verkopen die door de jongeren erg gewild zijn.
Ik ontkom er niet aan om hierboven de rellen neer te zetten als een consumenten-issue waarover een nep-politiek sausje is gegoten. Er wordt onder het mom van een appel die nog te schillen valt met de gevestigde orde een straatoorlog gevochten die niet over politieke rechten gaat, maar over bling-bling spullen. Je kunt daar hele generaties Arabieren naast zetten, die op dit moment wel een echte strijd voeren – en om de goede redenen. Het contrast is ronduit stuitend en ik word er niet vrolijk van als de verwendheid die spreekt uit die Britse melkmuiltjes me vanaf het nieuws bijna aanvliegt. Aan de ene kant van fort Europa vechten de mensen voor een menswaardig bestaan in vrijheid en democratie, daarbij niet onvaak het leven latend, terwijl binnen het Schengen-bastion – waar het leven in verhouding toch comfortabel en vrij te noemen is – de strijd om ordinaire consumentenelektronica, kleding en alles wat de moeite van het stelen waard is gaat.
De nasleep van het gesodemieter in Engeland zal niet triviaal zijn. Vooral niet voor hen die zich mogen rekenen onder de vele arrestanten die nu worden binnengehaald. Als ik mij niet vergis loopt de teller nu al verder dan 2.000. En de rechters in het Engelse hebben vanaf het begin van de arrestatiegolf officieel een slecht humeur toegewezen gekregen. In het nieuws komen indicaties bovendrijven die het ergste doen vermoeden – er wordt bijzonder streng en zwaar gestraft. Maar het smoelt wel effectief, voor het oog van de wereld, en het lijkt er op dat de zaak in Engeland onder controle is. Maar of dat ook echt waar is valt nog te bezien.
Uiteindelijk is het nog maar de vraag of een verwende jeugd en een afkalvende gezins-gezindheid wel de echte en enige oorzaken zijn van de onrust die we hebben gezien – eventueel gesmeerd met het slechte voorbeeld van de heren politici, bankiers en captains of industry. Stel dat er nu iets heel anders onder zit, zoals een authentieke politieke en sociale polarisatie van het kaliber jaren (19)80? Onze aandacht is afgeleid door meerdere crises en revoltes , verspreid over heel Europa en haar satellieten; en door hun effecten in ons dagelijkse leven. Het is echter geen gegeven dat we altijd goed waarnemen welke zaken er echt spelen in onze maatschappij. En wie het denkt te weten mag het zeggen. Daarom horen we natuurlijk ook zo veel.… Het zal er wel op neer gaan komen dat de analyses die in de toekomst achteruit kijken, een antwoord van enige degelijkheid kunnen geven. De geschiedenis zal het ons gaan leren – over een jaar of wat.
Het is een heel ordinair sentiment dat op dit moment het beste bij mij beklijft, en dat is het leedvermaak dat ik voel bij het onderuitgaan van een land als Engeland, zo recht voor het oog van de wereld. En wat me daarbij in het bijzonder bevalt is de steun die de Engelse relschoppers uit die wereld krijgen. Die komt van sufferds als Khadaffi en Chavez en nog een paar andere gevaarlijk gestoorde elementen. Ik zou daar als relschopper niet bijzonder trots op zijn. Grappig is het daarentegen wel en het levert toch aardige ammunitie op voor het geval je ergens een grootgebekte Brit tegenkomt. “Zeg, hoe zat dat ook alweer op dat eiland van jullie, zo midden in dat jaar 2011? Daar was toch iets met een revolutie die werd gesteund door de paria’s van de wereldpolitiek? Wat een geweldige prestatie is dat toch.….. NOT!”
Engeland. Ik heb al jaren mijn twijfels over dat land waar de indirecte communicatie tot een ware kunst verheven is. Misschien als de verschillende generaties nu eens echt met elkaar in gesprek gaan – om te beginnen op de gezinsvloer – zou dat niet al heel veel ellende schelen? Als ik zo naar Nederland kijk, zit daar misschien wel de grote winstklapper, helemaal gratis en voor niets. Ik zal PM D.C. eens bellen.….
