We kennen allemaal onze nationale zere plek: in juni 1995 viel de door het Nederlandse bataljon Dutchbat beschermde moslimenclave – gelegen in het voor Serviërs toegankelijk gebied “Republica Srpska” -” Srebrenica. Daarbij kwamen door de hand van Mladic, commandant van de Servische strijdkrachten, 8.000 moslimmannen en ‑jongens tussen de 16 en de 60 jaar om het leven. De gebeurtenis wordt door alle betrokkenen gekenschetst als een van de grootste trauma’s in onze geschiedenis. Het was een goed geplande, doorgerekende en te voorziene oefening in genocide, die uiteindelijk de grootste massamoord op Europees grondgebied van na de tweede wereldoorlog werd.
Er is over dit debacle zo veel gepubliceerd dat ik hier niet ga herhalen wat er precies is gebeurd. Wel is er een zeer interessante ontwikkeling geweest die een volledig nieuw licht schijnt op” de gebeurtenissen rond de inname van de enclave. Zo was er altijd veel onduidelijkheid over het waarom van het uitblijven van luchtsteun aan Dutchbat. Nu weten we eindelijk waarom die er nooit is gekomen: er was een geheim convenant tussen de Britten, de Fransen en de V.S. om geen luchtsteun te verlenen. Deze drie machten hadden zich namelijk al laten chanteren door de Serviërs die UNPROFOR-militairen hadden gegijzeld die ze vervolgens als menselijk schild hadden vastgeklonken aan strategische installaties.
Het saillante detail is dat “geheime” van de afspraak. De Nederlandse regering was er niet van op de hoogte en ook de Nederlandse commandant ter plekke, Thom Karremans, wist niet beter dan dat hij binnen twee uur luchtsteun zou krijgen mocht Mladic aanvallen. Nog een detail: de toenmalige Nederlandse minister van defensie Joris Voorhoeve werd gevraagd naar zijn positie inzake de bombardementen op Servische stellingen vanwege de Nederlandse gijzelaars die daar her en der letterlijk aan waren vastgezet. Hij gaf als antwoord dat de bombardementen moesten doorgaan. Toch maakten Frankrijk, Engeland en de V.S. een afspraak om deze te staken. Je kunt zo’n situatie natuurlijk wenden of keren zoals je wilt, maar wat mij betreft – en wat alle betrokkenen eveneens zo zien – is dat gewoon ordinair verraad aan een bondgenoot. Ik” heb het dan niet eens over die vele moslims die door de wereld in de steek zijn gelaten en die daarbij het leven lieten. Dat is ook verraad, maar dan vooral bij gebrek aan een betere term die beschrijft hoe” verschrikkelijk schrijnend hun lot was” en hoe goed dit te voorkomen was geweest.
Het staartje moet nog komen. Met de verse informatie die de VPRO gisteren de ether instuurde zullen de verschillende partijen die nu zijn betrokken bij rechtszaken hun voordeel gaan doen. Advocaat Knoops, die Karremans vertegenwoordigt, maakt zijn borst al nat. Ik zou het goed vinden als voor eens en voor altijd duidelijk wordt dat die Dutchbatters niets te verwijten valt. Maar ook de twijfelachtige rol van de Franse, Engelse en Amerikaanse “geallieerden” moet maar eens onversneden op tafel komen.
