Soms kom je het tegen, een boek waarin precies staat waarnaar je al jaren op zoek was. Mij is het overkomen met “What on earth happened” (2008) van Christopher Lloyd.
Het is een kleine makke van me om dingen in simpele schema’s en plaatjes te willen zien. Waarschijnlijk ben ik niet de enige, want ik hoor het iedereen om mij heen zeggen: “ik ben een visueel mens; plaatjes zeggen mij meer dan tekst…” En aangezien de visuele cortex bij ons allen ruim bemeten is, omdat het visuele apparaat door onze evolutie heen zo belangrijk was dat het trefzeker is uitgeselecteerd voor verdere ontwikkeling, werkt het eigenlijk voor iedereen zo. Een plaatje zegt ons allemaal meer dan woorden.
Evolutie is een belangrijk onderwerp in het boek van Lloyd. Dat geldt niet alleen voor de dier- en plantensoorten die zich op deze planeet bevinden, maar ook voor moeder aarde zelf. En dan, alsof het niet genoeg is, gaat het na de “introductie der natuur” vooral nog over wat wij er van gemaakt hebben. Ofwel, hoe zijn de menselijke beschavingen ontstaan; waar, wanneer, waarom en met welke speciale kenmerken?
Een erg geinig dingetje in dit boek is de gehanteerde tijdschaal. Vanaf de “Big Bang” tot aan het nu wordt de tijd van het bestaan op een schaal van 0 tot 24 uur geplaatst. Ik had het al eens op andere plekken gezien, maar de verdienste van meneer Lloyd is dat het zowel tekstueel als visueel mooi is weergegeven in dat herkenbare en relativerende stramien. Om maar een indicatie te geven: op die 24 uurs tijdschaal bestaat de mens – Homo Sapiens – pas in de allerlaatste seconde! Dat is minder dan een scheet op een mensenleven. Dat zet onze soort en al haar verdiensten wel even in een kosmisch perspectief dat ons enige bescheidenheid zou moeten leren.
En dat doet het bij mij dus ook. Ik voel me tegenwoordig een nietig schakeltje in de 13,7 miljard jaar van het universele bestaan. In ruwweg de laatste 4,5 miljard jaar ploetert daar onze aarde in voort en begint er zich ongeveer 600 miljoen jaar geleden pas leven van enige betekenis te vormen – meercellig leven dus. En dan duurt het nog tot ongeveer 150.000 jaar geleden voordat de moderne mens haar intrede doet. Als je hier even over nadenkt dan kun je alleen nog maar diep onder de indruk zijn.
Van die 150.000 jaar zijn de laatste 30.000 jaar de meeste interessante omdat er dan een geschiedenis die we terug kunnen vinden begint te ontstaan. En vanaf de eerste rotstekeningen via de post-prehistorie van ongeveer 10.000 jaar geleden wordt alles steeds herkenbaarder met wat wij de menselijke maatschappij zouden noemen.
Ik ben erg verguld met deze vondst, die mij door een alerte collega werd getipt, en ik zou iedereen die geïnteresseerd is in onze ontwikkeling vanaf den beginnen tot nu kunnen aanraden dit boek te lezen. Het geeft niet alleen een goed inzicht in de natuurlijke historie van onze planeet, maar ook een zeer verhelderende inkijk in de ontwikkeling van de verschillende overlevings-technieken, culturen, maatschappijvormen en godsdiensten die we er in ons korte kosmische bestaan op na hebben gehouden.
