Het zal toeval zijn dat VPRO’s Tegenlicht van zondag 9 februari de elektronische surveillance van de reizende mens als onderwerp had. Het valt precies op de dag dat Zwitserland weer eens een van haar eigengereide electorale bewegingen maakt. Ze hebben er daar wel een handje van in dat Zwitserland, om per referendum te stemmen over zaken die hier niet door de politieke beugel zouden kunnen – of wellicht alleen maar bij de infantiele Wilders aanhang. Zoals ook gisteren, toen het Zwitserse volk instemde met een beperking van het aantal immigratiebewegingen vanuit de Europese Unie.
Het verbaast me niets. Zwitserland beschouw ik als een van de meest twijfelachtige landen binnen de fysieke grenzen van de EU en ik ben er absoluut niet rouwig om dat ze niet echt bij de unie horen. Dat is een emotioneel iets, maar dat maakt niet uit. Door haar geschiedenis heen heeft ze al zo veel onzin uitgehaald, waarvan ook ruim kond gedaan wordt op deze plek (zoek hier maar eens op “Zwitserland”), dat ik haar eigenlijk veilig kan beschouwen als een van de meest foute landen op de Alpen. Echter, het meest foute land op de Alpen is het dan ook weer niet. Van de drie mededingers naar deze titel – Oostenrijk, Zwitserland en Liechtenstein – is Oostenrijk wel het ergste besmet met een persistente mutatie van het bruinhemden-virus. Dat is wat mij na het lezen van al die historische literatuur in ieder geval bijblijft. Maar het is ook wat mijn schoonvader, een oud-frontsoldaat van Hitler en een actieve, radicale anti-nationaal-socialist, mij weet te vertellen: De Oostenrijkers zijn altijd de meest zuivere, doorgewinterde en heftige nationaal-socialisten geweest. Veel erger dan de Duitsers zelf. Ik zou het nog eens na moeten zoeken, maar het zou me niet verbazen. De arme Engelbert Dollfuss, de in 1934 platgeschoten dictator van Oostenrijk, was dan wel geen nationaal-socialist, maar hij was wel in de leer geweest bij Benito Mussolini. En fascisme geeft nu eenmaal af, waarna het kan beklijven als een afgewaterde vorm ervan… wat het nationaal-socialisme in feite ook is.
VPRO’s Tegenlicht sloot mooi aan bij het Zwitserse failliet. Haar uitzending ging over de toenemende macht van het militair industriële complex (MIC) dat zichzelf na “9–11” opnieuw heeft uitgevonden als civiele industrie. En wel die van de beveiliging. In plaats van een MIC hebben we tegenwoordig een SIC, een Security Industrial Complex, dat in 10 jaar tijd qua geldvolume is geëxplodeerd van 10 miljard dollar per jaar naar 100 miljard dollar per jaar. Het doel van al dit moois is om de wereld netjes te verdelen in individuen die wel over deze planeet mogen reizen en individuen die dat niet mogen. De parameters die dat bepalen zijn uiteindelijk economisch, al is “veiligheid” het gehanteerde alibi. Ben je afkomstig uit een niet-industrieel en onderontwikkeld land? Dan heb je letterlijk slechte kaarten en kom je nergens meer in. Terwijl iedereen met papieren van een industrieel, rijk en ontwikkeld land zich overal kan begeven. Het wordt allemaal netjes gemanaged door middel van geautomatiseerde systemen, die zelf kunnen waarnemen waar de burgers zich in het wild bevinden en aan welke poort van Europa de ongewenste vreemdeling zich aanmeldt.
Het is wat. Er vormt zich een nieuwe apartheid die deze keer niet tot een land wordt beperkt maar die globaal wordt uitgerold. Misschien is die er zelfs al. Je hebt nu al mensen die niet vrij kunnen reizen en mensen die dat wel mogen. Het doet zich voor als een oude segregatie van vervlogen Sovjet tijden, maar dat kan aan mij liggen. Het vrije verkeer van mensen en arbeid, wat eigenlijk een cruciale factor is in elke economisch markt-model dat we nu heten te onderschrijven in het westen, is een illusie die rap fletser wordt. De Zwitsers zijn wat dat betreft al lekker voortvarend op weg met hun collectieve xenofobie. Zij hebben gisteren een nieuwe stap tot het weren van alle niet-Zwitsers genomen. Het is nu even afwachten hoe zij het toegangsbeleid gaan aanscherpen in weerwil van de Schengen-afspraken. We gaan het zien. Technisch zijn er geen beperkingen meer.
