Enige dagen geleden hoorde ik het weer, vlak na het compliment over mijn gilet:
“Dat onderste knoopje moet open…”
Waarom die kaaskoppen maar blijven denken dat ze een Italiaan in het algemeen en een Friulaan in het bijzonder van style-quotes kunnen voorzien, blijft me boven elk begrip verraadselen, maar het zij zo. Ik schrijf het daarom nog maar een keertje op, zodat ik de volgende overmoedige, uit de hollandse klei getrokken wijsneus naar deze aantekening kan verwijzen.
Het onderste knoopje van een gilet open laten in plaats van sluiten is hip geworden omdat de Britse koning Edward VII in 1906 dat ook deed na een van zijn vele braspartijen. Zoals het toen betamelijk was, is dit boerse gedrag door de hovelingen – in de regel professionele retenlikkers met een titel – overgenomen en later verspreid richting het volk. (Norbert Elias heeft dit het civilisatieproces genoemd.) We plukken daar nu nog steeds de wrange vruchten van.
In de tijd van Eduard VII dacht men nog dat de koning de toon kon aangeven met zijn eigen stijl, die regelmatig – hoe dom of plat dan ook – tot mode werd gepromoveerd. Dat was in ieder geval hier in West-Europa zo, maar ik vermoed ook in bijvoorbeeld Rusland. De Tsaristische smaak was daar buitengewoon provinciaal; iets waarvan de doorsnee Rus nog steeds last heeft. Het bewijs ligt in de eieren van Faberge, waarvoor het Russische hof een collectief zwak had. De abjecte protserigheid van die kitsch-eieren, die overigens per stuk een fortuin waard zijn, vind je nog steeds terug in Rusland. Daar is geen Sovjetperiode met aanpalende Stalin-Barok tegen opgewassen gebleken.
Het onderste knoopje van een jasje open laten heeft eenzelfde achtergrond als bij het gilet. Ik teken daarbij het volgende aan:Â Eduard VII heeft en passant wél even het “jasje” uitgevonden, omdat hij geen panden meer aan zijn mantel wilde hebben. De gewoonte om bij pandjassen tijdens het paardrijden de onderste knoop los te laten, is door E‑VII’s naar de pandloze jas meegenomen.
Het onderste knoopje van zowel de gilet als het jasje kun je met een gerust hart sluiten. Ik kan het nog beter zeggen: het is een sterk aan te moedigen teken van anti-royalisme om die onderste knopen dicht te doen. Het is ook eigenlijk geen harses om ze open te laten. Om je nu – meer dan 100 jaar na dato – nog te conformeren aan wat een Britse vorst dacht wat hip was, lijkt me al helemaal van de zotte.
Mijn reden om mijn onderknopen dicht te doen is niet alleen republikeins. Ik doe het ook zeker omdat iedereen ze los laat. De belangrijkste reden is echter esthetisch: het is ook veel mooier. Jasjes gaan slecht hangen als die onderknoop los zit, ondanks de verzekering dat de jasjes van tegenwoordig juist daarop gesneden zijn.
Een andere, niet onbelangrijke reden is dat ik als etnische Italiaan geen stijladviezen van een kaaskop accepteer en daarnaast volstrekt legitiem ook kan doen wat ik wil (als het om stijl gaat). Het zou handig zijn als de gemiddelde Nederlander daarvan op de hoogte was.
