Even kort noteren: de chef van De Nederlandse Bank Klaas Knot waarschuwt vandaag in De Volkskrant voor een nieuwe recessie. Hij ziet dat de beurzen wereldwijd zeer nerveus zijn en dat zou er wel eens toe kunnen leiden dat we straks met een verse beurskrach zitten. De nervositeit komt voort uit een aantal factoren die zich voordoen in de opkomende markten en die wederom te maken hebben met de boosdoener van toen (crisis 2007–2008): de banken. Waar gaat het om? Om het groeiend aantal faillissementen, met een afkeer van risico’s die banken willen dragen als gevolg en met het opdrogen van de liquiditeit van bedrijven als onvermijdelijk cascade-effect. Daarnaast zit China vol met slechte leningen, evenals Europa en is er nog steeds ruim belegd in derivaten. Tenslotte hebben beurzen tegenwoordig de neiging elkaar te volgen omdat alles nu eenmaal met alles verbonden is. Hierdoor ontstaan globale markttrends.
Het is gesneden koek die Knot hier toch maar weer eens aansnijdt. Dat is geen overbodige luxe, want ook voor de sub-prime-hypotheekcrisis en het instorten van de vastgoedbubbel werd al jaren voor het echte gebeuren gewaarschuwd. Niet dat er iemand luisterde. Dit keer er is er echter meer aan de hand. In een tussenkop waarschuwt Knot voor het feit dat zich nu gemakkelijk bubbels op de markt kunnen vormen, die na het uiteenspatten altijd veel kapitaal laten verdampen. Daar zit er eentje tussen die we al heel lang aan kunnen zien komen en die samenhangt met onze duurzaamheidsambities: de Carbon Bubble. De Carbon Bubble is niets anders dan de groeiende realisatie van de markten dat investeringen in de fossiele brandstof economie eigenlijk niet zinnig meer zijn. Ik heb het al vaak opgeschreven, dus dat doe ik niet nog een keer. Maar het komt er op neer dat zelfs de mondiale geldschieters door beginnen te krijgen dat investeringen in de C4-extractie-industrie geen winstgevende optie meer zijn. We moeten dat spul in de grond laten zitten om niet de moord te stikken of collectief onder water te verdwijnen en het lijkt er op dat ook de door kortetermijnwinst verblinde kapitalisten dat beginnen te snappen. Als dat idee eenmaal mondiaal postvat, dan zijn de vele miljarden die nu in Shell en aanverwante bedrijven geïnvesteerd zijn ineens waardeloos; terwijl het vanaf de eerste olieboring tot nog niet zo lang geleden een van de zekerste investeringen voor de belegger was. Die tijden lijken nu voorbij.
Een beurskrach is niet leuk, ook niet als deze wordt veroorzaakt door een industrie die voor het mooie in zijn geheel uit de marktportfolio moet worden verwijderd, omdat we daar als planeet beter van worden. Het zijn echter groeistuipen als je het mij vraagt. Het huidige economische model kan niet pijnloos worden vervangen.
