Op 28 juni aanstaande zal op de vesting van Beograd een standbeeld van Gavrilo Princip” worden onthuld. In het 100-ste verjaarjaar van de Eerste Wereldoorlog heeft dat geen onbijzondere betekenis. Het was nog niet in me opgekomen, maar er zijn natuurlijk hele volksstammen die vinden dat Princip de natie een dienst heeft bewezen, wat hem tot een authentieke held maakt.
Die dienst is natuurlijk ook echt. Wij noteren: Gavrilo Princip was degene die op 28 juni 1914 de aartshertog en kroonprins van Oostenrijk-Hongarije Frans-Ferdinand een dodelijke kogel door het lijf schoot. Daarmee maakte hij in principe een einde aan de Habsburg-dynastie. Op zich was dat wel weer triest, maar dan op een soort van “contemporaine prins Charles van Engeland” manier. Frans-Ferdinand had niet lang meer te wachten om zijn oude vader op te volgen en als toekomstige keizer en bezetter van Bosnië kwam hij alvast poolshoogte nemen. Het was de goede man niet gegund, helaas. Op 51-jarige leeftijd werd F.F. uit de weg geruimd.
Anderzijds was het wellicht ook wel erg stom van F.F. om in Sarajevo rond te gaan rijden; in een open auto nog wel. Het was toch gevoegelijk bekend dat Bosnië vergeven was van de militante radicale revolutionairen die F.F. al lang in hun kruisvizier hadden? De eerste aanslag op zijn leven werd enige uren daarvoor nog gepleegd. Deze mislukte doordat F.F. de hem toegeworpen handgranaat kon oppakken en terug kon smijten. Maar even daarna – dezelfde dag nog – zit meneer de aartshertog weer in die auto en wordt hij alsnog naar de andere wereld geholpen door onze vriend” Gavrilo Princip, die net uit de kroeg naar buiten stapte toen de VIP-auto voorbij kwam. Hoe stom kun je eigenlijk zijn? Misschien hadden die Habsburgers wel notoir dikke platen voor hun gekroonde koppen.
Is Gavrilo Princip onze vriend? Ja hoor! Dat zeg ik alleen al omdat Princip een verzetsstrijder was die tegen het imperialisme van de Donau-monarchie streed. Alleen” dat al maakte een aanslag op het staatshoofd legitiem, vooral omdat die van de bezettingsmacht was. Princip wilde met zijn daad de volledige annexatie van Bosnië door het Oostenrijks-Hongaarse rijk – een manoeuvre die door het verdrag van Berlijn uit 1878 werd gesanctioneerd – aan de kaak stellen. Hij wilde dat Bosnië zou opgaan in een rijk met Servië. Dat laatste is uiteindelijk nooit gebeurd; ook nu niet. Servië ligt nu tenslotte in Bosnië-Herzegovina. Maar zijn eerste doel heeft hij wel bereikt, namelijk de val van de Donau-monarchie.
Ofwel,” Gavrilo Princip verdient inderdaad een standbeeld. En precies 100 jaar na zijn heldendaad krijgt hij er ook een. Het zou toch wat zijn om bij de onthulling aanwezig te zijn. Het valt helaas net niet in de zomervakantie, want het is een goede reistip voor iedereen die rond de zomertijd richting het zuidoosten van Europa gaat…
