Ik zie in de krant van gisteren en vandaag zeker drie” bemoedigende koppen staan: ten eerste wordt de “Balkenende-norm” door minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk wat rigoureuzer doorgetrokken dan tot nu toe het geval was. Ten tweede is Camiel Eurlings ontslagen bij KLM en ten derde” heeft Bill Gates – oprichter van Microsoft en ongeveer de rijkste man op deze planeet – het boek “Le Capital au XXIe siècle” (2013) van Thomas Piketty gelezen. En hij zag dat het goed was. Die drie topics” komen weer mooi samen met een ander boekje dat ik laatstelijk zelf gelezen heb en dat is “Everything Is Obvious – Once you know the answer”” (2011) van Duncan Watts. Daarin beschrijft Watts hoe wij als onszelf heel logisch achtende mensen toch elke keer de mist in gaan als we op ratio gestoelde beslissingen moeten nemen.
Ik begin met Watts. Zoals ik zelf en vele malen” moet hebben opgetekend heb ik een weinig verheffende mening over topsalarissen van bestuurders en die van CEO’s van multinationale bedrijven. Wat die twee groepen betreft: er is een old-boys netwerk van knakkers die binnen een vrij exclusief circuit van topbestuurders en “captains” elkaar allerlei lucratieve baantjes met giga-salarissen en dito bonussen toespelen, onder het mom van hun speciale topmanagers-capaciteiten. Meneer Watts heeft daar eens goed naar gekeken en komt tot eenzelfde conclusie als ik, namelijk dat die capaciteiten die zo duur betaald moeten worden om te beginnen” breed verspreid zijn, dus er is veel van op de markt, ook bij gewone stervelingen zoals ik. Ze zijn daarom veel minder schaars zijn dan wordt voorgesteld. Dit houdt binnen een normale arbeidsmarkt in dat topsalarissen veel lager kunnen zijn dan nu. Daarnaast is het zo dat de prestaties van die toppers helemaal niet exceptioneel zijn. Dus die bonussen waarop ze zichzelf trakteren zijn onterecht, onder meer omdat CEO’s hun bedrijven regelmatig in een enorme chaos achterlaten doordat ze slecht beleid hebben gevoerd, slecht leiding hebben gegeven, geen visie hadden of gewoon in het algemeen de plank volledig hebben misgeslagen. Oftewel, ze presteren regelmatig heel erg slecht, maar die bonus blijven ze om de een of andere duistere reden krijgen.
Wat heet. Laat ik over de achter ons liggende crises, die rechtstreeks door het toedoen van die schooiers is ontstaan en waarvoor ik mijn belastinggeld moet afstaan” terwijl zij en hun kinderen op hun crimineel verdiende geld blijven zitten, maar niet beginnen. Neoliberaal gedachtegoed? Alleen als het goed gaat met de heren grootverdieners. Als het mis gaat moet het volk betalen. Zo werkt dat bij die rechtse klootzakken. Ik blijf het zeggen. Als de revolutie komt – en die komt een keer – dan zijn zij de eerste gegadigden voor een enkeltje tegen de muur.
Wat die CEO-club wel goed voor elkaar heeft is – in tegenstelling tot hun prestaties – het beeld dat ze over zichzelf hebben opgeroepen, op basis waarvan ze uiteindelijk betaald krijgen. Ze geven de indruk heel goed en belangrijk te zijn, maar als je dat analyseert – wat Watts en vele anderen hebben gedaan – dan blijft daar niets van over. Wat wel overeind blijft is” het beeld dat de heren CEO’s zo geweldig zijn, dus ze kunnen elkaar van de ene goedbetaalde parasietenbaan naar de andere blijven schuiven. Dat ze die baantjes binnenslepen gebeurt op basis van het HALO-effect. Er wordt geheadhunt en geparachuteerd zonder dat er enige zicht” is op wat er gebeurt. Bedrijven stellen aan wie ze willen en de CEO-club is een soort reizend circus van grootverdieners die over de multinationals heen roteren, om er vervolgens veel geld van af te romen. “Rent-seeking” heet dat. En zo vormen zij de nieuwe opkomende adel in deze wereld van toenemende ongelijkheid. Het verschil met het feodale vroeger is dat” daarbij geen titels worden overgeërfd, maar wel kapitaal; en veel ook.
Als ik kijk naar de headlines die ik in alinea 1 noem, dan lijkt er een langzame kentering in het denken van de mensen te komen en het lijkt erop dat de wereld door begint te krijgen dat de nieuwe laag van parasitaire kapitalisten moet worden aangepakt. Salariëring van alle functionarissen moet conform hun prestaties zijn. Superwinsten en de daarmee gepaard gaande “perverse prikkels” in de financiële markt – maar ook in andere, zoals bijvoorbeeld de klemgepatenteerde farmaceutische- of GMO-industrieën – moeten een halt toegeroepen worden. En grootkapitaal zou misschien serieus belast moeten worden. Tenslotte heeft Piketty dat boek geschreven en heeft Gates het nog gelezen en goed bevonden ook én is het onze minister van BZ eindelijk menens met het” aftoppen van de bestuurderssalarissen. Want ook daarvoor geldt: er loopt genoeg talent in dit land rond om niet gechanteerd te hoeven worden door een stelletje legale struikrovers, die de wereld er geheel ten onrechte in laten geloven dat alleen zij geschikt zijn voor die hoge banen en dat wat er verder op de arbeidsmarkt rondloopt niet.
Die CEO’s en bestuurders zijn goedgeorganiseerde kwakzalvers en alchemisten die misbruik maken van de goedgelovigheid van de mensen. Zoals ik al zei; het is het HALO-effect. Maar als ik de tekenen naar mijn eigen opinie toe interpreteer, dan kan het zomaar zijn dat deze klasse van mysterieuze omnipotenten langzaam maar zeker haar monopolie op topfuncties” verliest. Het zou een welkome beweging zijn.
