Het is als titel niet zo mooi, want fossiele desinvestering betekent eigenlijk niets. Ik teken kort aan dat er tempo komt in de ommekeer van fossiele extractie ten behoeve van de energievoorziening. Dat is minstens positiever dan wat ik hier eerder heb opgeschreven. Ik dacht altijd dat de macht van de oliemaatschappijen en hun lobby zo eindeloos was, dat we uiteindelijk gewoon de moord gingen stikken. Gelukkig zat ik daar goed naast.
Er zijn twee zaken die me gerust stemmen. Ten eerste zijn er de burgerinitiatieven die er nu bij allerlei investerende partijen op de financiële markt om zeuren om te desinvesteren in alles wat met fossiele brandstoffen te maken heeft. Het gaat om investeringen door pensioenfondsen, overheden en banken, waarvan door leden, aandeelhouders of andere belanghebbenden van die partijen wordt gevraagd om alle aan de olie‑, gas- of kolenindustrie gerelateerde aandelen uit de portfolio’s te schrappen. En steeds meer partijen doen dat. Niet in de eerste plaats omdat ze milieubewust zijn, maar vooral omdat fossiel een slechte investering is geworden die geen enkele toekomst meer heeft. De grens van maximaal 2o C klimaatopwarming begint nu echt een serieus onderwerp van beleid en actie te worden. Die wordt straks afgedwongen door de overheden, waarschijnlijk in de vorm van een CO2-tax, die de fossiele industrie onrendabel moet maken. Dat betekent dat niet alle olie- en gasvoorraden meer zullen worden gewonnen en opgestookt. Alle maatschappijen die dus voorraden op hun balans hebben staan – als verwachte opbrengsten geprojecteerd over de volgende 15 jaar – moeten dat “bezit” nu gaan afschrijven. Het komt neer op ongeveer twee derde van hun “vermogen”. Een dergelijke aderlating is als het meezit voor de gehele bedrijfstak funest.
Dientengevolge stort de waarde van de fossiele industrie dus in en wel op heel korte termijn. Voor een investeerder betekent dit dat het geen enkele zin meer heeft om daar geld in te stoppen. De financiële markt heeft dit ook door en analisten adviseren hun beleggers steeds vaker en klemmender om dat soort aandelen te dumpen. Ofwel: er wordt zeer binnenkort een enorme tiet met geld aan die fossiele sector onttrokken, waardoor deze alleen nog maar met goed fatsoen kan omvallen. Een leuke zij-anekdote: net zoals eerst de tabaksindustrie ontkende dat er iets mis was met roken, ontkent de fossiele industrie nu (actief) de globale opwarming. Dit zal echter worden afgestraft zodra de eerste “liability-suit” met een enorme strafsom voor de persistente ontkenner doel treft. Hetzelfde geldt voor markt-analisten die nu nog nalaten hun beleggers te adviseren om hun olie, gas of kolengerelateerde aandelen zo snel mogelijk van de hand te doen.
Ik heb wel eens gedacht dat het een groot probleem zou zijn als fossiele industrie in haar geheel zou falen, maar ook daar zat ik gelukkig naast. Het is kennelijk niet zo’n hele grote sector; eentje die zonder veel gevolgen voor de wereld gewoon het loodje kan leggen. Hier en daar zijn de barsten al zichtbaar. De moeilijk winbare brandstoffen, uit teerzand en schalie-technieken bijvoorbeeld, maar ook de olie uit het poolgebied, zijn al uit de markt verdrongen. Dat is gebeurd met dank aan de Saoedi’s. Die zien de bui al hangen en willen zo snel mogelijk hun voorraad, die nog in de woestijn zit, op de markt dumpen. Het is eigen gewin van ze, maar het heeft nu wel goede effecten. In ieder geval zijn de tekenen over het algemeen gunstig: de fossiele industrie is in rap tempo zelf een fossiel aan het worden.
Voor de liefhebbers: een goede aflevering van VPRO’s Tegenlicht – “Fossiel is passé” en een artikel uit De Volkskrant van Jeroen Trommelen van dezelfde strekking: Interview met Mark Campanale – “De oliesector nadert zijn Kodakmomentâ€.