Het is 2018 en veel mensen in mijn omgeving zitten ondertussen al aardig te klagen over de overdaad rond de kerstdagen. Men voelt zich vet, volgevreten en veel te zwaar voor het mooie. De goede voornemens, inclusief een paar kilo’s vlees afvallen, vliegen me alweer om de oren.
Een ding weet ik zeker: zij die nu het hardste klagen en beterschap beloven, doen dat volgend jaar weer, maar dan met een kilootje extra massa aan de leden. En ik, zo na de kerst? Mij hoor je niet. Als ik de komende dagen een varkentje te wassen heb, dan ben ik het in ieder geval niet zelf…
Er is één tak van sport die je (eveneens) nooit zult horen mekkeren en dat is de voedselindustrie. Die lukt het al jaren om ons teveel, te slecht en te vaak te laten eten en ze vaart daar wel bij. Helaas is dat voor ons niet het geval. We worden steeds dikker, slapper en onwetender als het om ons voedsel gaat. Daarbij laten we ons dingen aanleunen die niet waar kunnen zijn, maar die goed passen in ons straatje van veel en vaak eten, de hele tijd, omdat we dat lekker vinden en omdat we het niet kunnen laten. De Industrie, zo kan ik risicoloos verzekeren, die is daar bijzonder blij mee.
Om een en ander op de markt wat meer tractie te geven is vooral in Amerika het “Ontbijten MOET” idee gepropageerd, zodat de enorme Cerial-Maïs-Maffia daar haar geld kan verdienen. Dat idee is ook hier erg populair geworden, vooral onder het wakende oog van onze voedseladviseurs. Het gevolg is dat de gemiddelde Nederlander nu ook denkt dat regelmatig kleine hoeveelheden eten gezond voor je is. “Zo houd je ook je insuline-niveau op peil, en dat is beter…” is de gedachte. “Niet ontbijten is slecht voor je…” is dan misvatting nummer twee. En voordat je het weet, worden ook goed bedoelende consumenten permanent vetgemest, ondanks dit afslank-advies.
Om iets zinnigs te bedenken over het heilige ontbijt, is het goed om naar onze voorouders te kijken, want dan wordt het plaatje ineens veel simpeler:
Onze voorganger, de originele Homo Sapiens (en notoir kindje uit Afrika), had nooit een ontbijt! Hij at weinig en zeer onregelmatig datgene wat hij vond of ving, en hij bewaarde niets voor de volgende ochtend. Uit die omstandigheid zijn ons metabolisme, ons insulinesysteem en onze energie-huishouding geëvolueerd. We zijn daarom goed geschikt om – zonder te eten – de dag te beginnen met een foerage-actie, die lang – zelfs dagen – kan duren. Op zo’n moment halen we onze energie uit onze lichaamsvoorraden en verbranden zo dus ons vet.”
Zoals beloofd, de omstandigheden waaronder wij zijn ontstaan en het metabolische mechanisme dat ons dat heeft opgeleverd zijn betrekkelijk gemakkelijk te begrijpen. In dat mechanisme is het voor de verbranding van onze voorraden essentieel om geen insuline aan te maken, want dan houdt die reservevetverbranding direct op. De inname van eiwitten, vetten of koolhydraten in welke vorm dan ook trapt de productie van insuline af en stopt derhalve direct ons voorraadverbruik. Gelijk eten na het ontwaken is dus helemaal niet goed voor je als je die lichaamsvoorraden wilt aanspreken. Ons lichaam is niet op ontbijten gebouwd; het is een moderne uitvinding, die niets met de behoeftes van onze hardware te maken heeft en die eigenlijk overbodig is. Het dient vooral de supermarkten en de voedselindustrie.
Vraag aan de gemiddelde droge, vetvrije Breedman in je sportschool of hij ontbijt en hij zal je zeggen dat hij eerst met een trainingssessie begint om daarna pas te eten. Zo gebruikt hij zijn interne voorraden van de vorige dag en het in zijn bloed aanwezige groeihormoon. Die gasten zijn zo droog als een wilde tijger, en dat zonder ontbijt (en zonder cardio-training). Ik heb een ander voorbeeld: ikzelf heb een BMI van 20 en vrijwel geen lichaamsvet. Ik sport niet en ik ontbijt nooit. Toch ben ik zo fit als een hoentje en heb ik plenty energie. Het enige wat ik daarvoor doe:
- Niet voor 12 uur ’s middags of erg laat op de avond eten;
- Weinig eten en langzaam. Schrokkend eet je meer;
- Geen bagger zoals gesuikerd, gezoet of gefrituurd eten (en weinig tot geen fruit!*);
- Veel trappen lopen, tuinieren en fietsen;
- & heel belangrijk, regelmatig – zeker een maal per week – een of twee dagen vasten, zoals onze voorouders dat ook deden..
Meer dus niet.
Dat allemaal gezegd hebbende staat het iedereen vrij om zo vet te worden als hij wil en om zo veel te eten dat er een sportschool aan te pas moet komen om al die energie weer te gebruiken. Daarnaast mag iedereen de koffers van de voedselproducenten gul en onbeheerst spekken. Die laatsten hebben een belang bij een consumentenvolk dat denkt dat ze veel en/of vaak moet eten, want dat houdt de industrie draaiende. Ondertussen heeft Jan Modaal een veelvoudige energie-intake vergeleken bij de gemiddelde Nepalees, terwijl die jongens nog een beetje actief zijn. Jan Modaal daarentegen moet extra gaan bewegen om niet te vet te worden van al dat voer dat hem wordt opgedrongen. Is dat niet op z’n minst eigenaardig? Ik denk van wel, maar ik laat de gemiddelde consument graag zijn/haar gang gaan. Ik ben tenslotte ook een Keynesiaan en die kunstmatig hoge voedselomzet van de doorsnee westerling is en blijft goed voor de economie.
Een laatste opmerking terzijde: we zijn nu wel 200.000 jaar verder, maar we zijn nog steeds dezelfde Homo Sapiens met hetzelfde voedselverwerkende systeem als onze voorouder van weleer. Dat is gebouwd op gematigd en onregelmatig eten en helemaal niet geschikt voor overvloed en regelmaat. Als het gemene volk dat zou begrijpen en ernaar zou leven, dan zou obesitas in onze wereld een zeldzaamheid zijn.
*) Wat fruit betreft kan ik een heel verhaal opschrijven. Misschien zal ik dat nog wel eens doen, want ook daarvoor geldt dat we er veel teveel van eten op basis van uit de lucht gegrepen onzin die ons door de voedsel-goeroes is verteld. (Het volgende stukje tekst zal dan ook verhuizen naar die aantekening…)
Homo Sapiens (en de homo’s voor hem) doen al meer dan 2 miljoen jaar zonder twee stuks fruit per dag, dus geen fruit eten gaat wel goed. Voor vitaminen en mineralen kunnen we veel beter groenvoer eten dan fruit. Fruit was slechts beperkt en kort in het jaar beschikbaar voor onze voorouders en het was ook ander fruit dan het spul dat wij nu in de supermarkt zien.
Vruchten zijn in de regel suikerbommen, die vooral functioneren als veroorzakers van een tijdelijke obesitas – iets wat essentieel is voor zoogdieren om de winter in het wild te overleven. Wij Homo Sapiens zouden daarentegen beter af zijn als we de meeste tijd van het jaar geen fruit eten. Voor onze gezondheid moeten we vooral de groenten van het seizoen eten en slechts zeer beperk lokaal fruit, eveneens naar het seizoen.
Wie een voorproefje wil horen van een wetenschapper die weet hoe het zit, volgt alvast deze link… Wees voorbereid, want je moet er tegen kunnen dat heilige huisjes worden afgebroken. De interessante plaatjes zet ik alvast hier onder…
