Hoe ik dit moet zeggen weet ik nog niet helemaal zeker, maar ik pielemuis wat heen en weer tussen opperste tevredenheid over afbrokkelende heilige huizen en gespannenheid over het schijnbaar wegvallen van traditionele veiligheidskleppen. Het gaat om meerdere dingen tegelijk: het succes van de Red Bull voetbalclub RB Leipzig en de geprojecteerde ondergang van de gevestigde politieke orde als gevolg van het snelwoekerende populisme op deze planeet.
Maar eerst even dit: als rechtgesnaard sociaal-anarchist kan ik niet zitten met het verdwijnen van diepgewortelde en (lang-)gerespecteerde tradities. Ook de teloorgang van niche-culturen – inclusief hun talen – of immaterieel cultureel erfgoed deert me niet. Vooruitgang is vooruitgang en zolang de menselijkheid of het milieu niet met voeten wordt getreden is daar niets mis mee. Cultuur is dynamisch, zeker als je over de eeuwen heenkijkt. En de mensheid wordt alsmaar omvangrijker. Daar doe je helemaal niets aan, tenzij je in de traditie van het nationaal-socialisme wilt bepalen wie zich wel of niet mag voortplanten. Dus: geklaag over de veranderende wereld is onzinnig en suf; niet in de laatste plaats omdat leeg gemekker over on-beïnvloedbare feiten hét zwakke punt van elke populist is.
Over het populisme-issue heb ik hier ondertussen geloof ik al genoeg geschreven, alhoewel de aanhoudende suggestie in de reguliere pers anders doet vermoeden. Met het Amerikaanse debacle rond het opkomende Trumplex, heeft het volk aldaar de handdoek voor de zittende politieke elite in de ring geworpen en heeft het een populistische en volstrekt ongekwalificeerde kandidaat als president gekozen. In Europa komen er ook verkiezingen aan en die dreigen van het jaar 2017 het slechtste ooit voor de gemeenschap te maken. Na een Brexit is een (.)exit voor andere Euroleden steeds salonfähiger aan het worden. Samen met wat ondemocratisch en nationalistisch gerommel in de oostgebieden lijken er sinds vorige week ineens forse scheuren te ontstaan in de lijm die Italië aan Europa vasthoudt. En dan zijn er nog die verkiezingen die er links en rechts aankomen, waarvan de zogenaamde politieke elite verwacht dat ze een forse populistische afstraffing zullen opleveren. Al met al zijn het geen goede tijden voor een burger met stevige federale inborst.
Daar komt nog bij – had ik al eens opgetekend – dat ik de chaotische situatie in het Europa van rond 1920–30 wel erg op die van vandaag vind lijken; althans, gevoelsmatig. Ook toen is het ongeveer Europabreed mis gegaan met de opkomst van het populisme, alleen was het toentertijd veel radicaler en autocratischer en in het geheel niet geïnteresseerd in het onderhouden van enig democratisch gehalte. Het heette toen ook anders, namelijk fascisme (of enige afgewaterde vorm ervan, zoals het nationaal-socialisme). Sla er de kranten uit het interbellum op na en je ziet dat het puur populisme is wat daar onmiskenbaar de klok slaat.
Over traditie gesproken. In Duitsland is deining ontstaan over een voetbalteam van Red Bull, dat vanuit Leipzig de rest van de Duitse clubs stuk voor stuk aan het verpletteren is. Ze doen dat door veel geld in te zetten op spelers die nauwelijks bekend maar wel heel welwillend zijn. Daarnaast wordt er gewerkt vanuit het meest hyperdepiep luxe trainingscentrum op dit halfrond. Bierdrinkend Duitsland vervloekt deze club nu met verve, omdat het met alle zo hooggewaardeerde voetbaltradities zou breken. Naast dat ik me kapot lach over voetballievende Duitsers (en die van alle andere nationaliteiten) en elke effectief bedreigde traditie minstens een goed begin vind, moeten ze daar in Duitsland eigenlijk gewoon niet zeuren. Want als je wilt winnen, en dat kan met heel veel geld gefaciliteerd worden, dan moet je dat vooral doen. Dat is goed voor de sport, het is goed voor een aardige opschudding én het is in dit geval goed voor al die mensen die dat moderne trainingscentrum mogen neerzetten of er kunnen trainen. Het zou een voorbeeld moeten zijn voor elke staat: “Geef uit dat geld… gul en onbeheerst!”
