Boeddhisme is een non-theïstische religie die erg populair is bij de doorsnee westerse zweef-neef wiens maag niet sterk genoeg is voor de realiteit van alledag.
Boeddhisme erkent niet één realiteit maar faciliteert in die zin voor elk wat wils. De handigheid van een dergelijke exercitie en de ruimte die het biedt “to not give a fuck” is ongekend. In tegenstelling tot een moreel voorschrift zoals vrijwel alle andere religies dat bieden, trekt het boeddhisme de lijn exact de andere kant op. Als je geen zin hebt in moeilijkdoenerij, grote-mensen-nadenken of waarheidsvinding, dan moet je boeddhist worden.
Het is de essentie van het boeddhisme om vrij te zijn van alle behoeften en wensen die een mens in een toestand brengen waarin hij wordt gefrustreerd door iets wat hij niet heeft – of iets wat hij juist wel heeft maar niet wil hebben. Dat strekt binnen het spectrum van rijkdom naar verantwoordelijkheid. Ik geef toe: het loslaten van diepgaande wensen is een prestatie op zich en in zichzelf niet eens een slechte. Als de doorsnee Jan-met-de-Pet bijvoorbeeld geen vlees meer zou eten omdat hij daaraan niets meer ontleent, dan zou de bio-industrie – nu verantwoordelijk voor een gigantische milieudruk op onze planeet – verdwijnen als sneeuw voor de zon. Wij zouden daar allemaal beter van worden. Eenzelfde soort voorbeeld, dat de collectieve wereldbevolking eveneens goed zou doen, is de overwinning op (de van respect gespeende) macho-seks-om-de-seksdrive, waarvan veel van mijn geslachtsgenoten helaas nog last hebben. Het is enigszins speculeren, maar streep het mannelijke drift-denken weg uit onze culturen en fenomenen als prostitutie, seksueel geweld en mensenhandel behoren subiet tot het verleden.
Ofwel, boeddhisme als wereldreligie zou op zich geen slecht nieuws zijn. Het zou onze aardbol als het ware groot genoeg maken voor een bevolking van zeker 20 miljard mensen; dat is ruwweg een verdubbeling van onze huidige bezetting.
Uiteraard heb ik toch een probleem. En dat is, zoals hierboven geschetst, de mogelijkheid die het boeddhisme biedt om alles op de wereld te reduceren tot meningen over en versies van de werkelijkheid, waaruit vrij en naar behoefte kan worden geselecteerd. Gek genoeg past dat goed in deze tijd van Trumps “Fake News” en het (pseudo-)“wetenschappelijke” bedrijf zoals dat door de bevolking van FaceBook wordt uitgeoefend. Boeddhisme is daarnaast een zeer geschikt instrument voor de reductie van persoonlijke verantwoordelijkheid en begint daarom – zoals ik zelf heb mogen observeren – bijzonder hip te worden bij die beruchte PatatGeneratie; zij die in de jaren ’70 van de vorige eeuw werden geboren.
Om een lang verhaal kort te maken: ik verafschuw het misbruik dat van het boeddhisme wordt gemaakt als ware het een supermarkt waaruit je de moraliteit kiest die jou het beste uitkomt. Ik wil niet zo ver gaan om te stellen dat de Dominicanen van weleer (de Honden van de Paus) op een moreel zuiver spoor zaten met hun uiterst dodelijke inquisitie, maar vrijblijvende zweverigheid is iets wat hun in geen geval kan worden verweten. En laten we wel wezen: die inquisiteurs hebben aan de wieg gestaan van alles wat we nu christelijke deugdelijkheid noemen.
