Ik heb gisteren iets bijzonders gedaan. Ik kreeg een postingover het fenomeen “oorlog” van een “vriend” op Facebook, waar hij (een Zuid Afrikaan die in het Engels schrijft, dus ik vertaal even.…) het volgende zegt:
Omdat het mensen zijn, gaat het over ons. Wij zijn degene die de oorlogen beginnen. Wanneer de verschillen zo groot worden en de intolerantie epische proporties bereikt (SIC!) dan zullen oorlogen voorkomen. Zolang ik een ander wezen niet kan zien als mijzelf, zullen er oorlogen voorkomen.”
In de eerste seconde na het lezen van deze diepzinnige hippie tekst had ik eigenlijk nog niets in de gaten, maar een nanoseconde er na schoot het kwartje met geweld op zijn plaats: ik zat hier een onverholen simplificatie van een zeer naïef en gevaarlijk denkbeeld te lezen over het waarom van oorlogen. En het was volstrekt verstoken van enig inzicht in de materie. Het was een zwakzinnige, egocentrische en vooral domme observatie, die volledig voorbij gaat aan de gangbare theoretische en wetenschappelijke inzichten in het menselijk gedrag en zijn natuur. Voeren wij oorlogen uit intolerantie en het onvermogen een ander als onszelf te zien? Ik dacht het niet.
Voor de geïnteresseerden: sla Martin van Creveld er eens op na. Die kan uitleggen waarom we oorlogen voeren.
Op zich is het oplaten van een fladderend proefballonnetje natuurlijk niet al te erg, ware het niet dat ik een offensief ben begonnen om mijn Facebook te zuiveren van alle “vrienden” die met dit soort slap gezemel aangeven geheel los te zijn van enige realiteitszin. Zij menen zich te kunnen veroorloven om maar van alles te zeggen over diepgravende onderwerpen, bij welke gelegenheid zij hun uiting als de waarheid zien, en niet als een losse opmerking die niet al te serieus te nemen is. Ze slaan daarmee de plank volledig mis. Echter, ik heb het geduld niet meer om me daar nog over op te winden, dus met een klik op het kruisje verdwijnt de gewaardeerde amice voor eens en voor altijd naar de vergetelheid.
De eerste slachtoffers van mijn zuiveringen zijn de in cyberspace rondhangende hippies in het algemeen en daarvan zij die mijn Facebook-rol bevolken in het bijzonder. Kortom, zij die met hun esoterische, oncontroleerbare en spirituele raaskallerij hard op weg zijn de nieuwe conservatieven van de planeet te worden. Want dat is wat me het meeste dwars zit. Dat “terug naar de natuur” gedoe en de afwijzing van onze hoog technologische samenleving omdat die te ‘square’ is, hangt me ontiegelijk de keel uit. Laten we wel wezen: technologie gaat ons het leven redden en ook de planeet waarop we straks met een enorme hoeveelheid mensen leven. Het managen van een samenleving van 6,5 miljard mensen is al niet meer mogelijk zonder de inzet van veel technologie. Om van het onderhouden en ontwikkelen van een adequate infrastructuur maar te zwijgen. Dus hoe kun je daar nu tegen zijn? Gaan de hippies ons misschien vertellen wie we van de planeet moeten verwijderen om weer terug te kunnen naar de simpele samenleving onder die boom, zonder elektriciteit? Het lijkt me niet, maar de implicaties van het hippie-denken zijn duidelijk.
Overigens, een andere misvatting is dat alleen mensen oorlog zouden voeren. Dat klopt niet. Apen, bijen en mieren doen dat bijvoorbeeld ook. Sommige apen doen zelfs aan on-geprovoceerde moordpartijen. Niets dierlijks is ons vreemd, lijkt wel.
Mijn algemene aversie tegen het hippie denken vindt zijn oorsprong in mijn verzet tegen de kerk. In de donkere middeleeuwen vond de katholieke kerk dat het klootjesvolk onderwezen moest worden in het christendom. De afwijzing van hun enige ware christus moest men met een door de inquisitie opgelegde dood bekopen. De basis van deze bijzonder zwarte bladzijde in de Europese geschiedenis, lag in een religieuze opvatting (de katholiek christelijke) over de inhoud van een bij elkaar verzonnen stapel fictie (de bijbel) waarvan een elite had besloten dat het “de waarheid” was waarin iedereen moest geloven. De nadruk ligt hier op geloven, omdat er wat betreft de inhoud van dit suffe sprookjesboek natuurlijk geen enkele aanwijzing van enige “waarheid” is.
En dat is dan het fundament van onze westerse maatschappij. Wat afschuwelijk erg is dat eigenlijk.
Als we een hele tijd verder kijken, naar het nu, dan is de menselijke neiging om het eigen geloof als het enig zalig makende te beschouwen nog volop aanwezig. Mensen geloven nog steeds in de meest uiteenlopende zaken, zonder dat zij zich daarbij afvragen wat er nu eigenlijk van klopt in wetenschappelijke – en aantoonbare – zin. En laat de hippie cultuur daar nu juist bijzonder sterk in zijn…
Rationaliteit zou, samen met de principes van controleerbaarheid, herhaalbaarheid, beredeneerbaarheid en bewijsbaarheid, eigenlijk de basis van de individuele morele constructie moeten zijn. En daar gaat het bij die langharige en kleurig katoendragende hippies nu juist vaak mis. Wat dat betreft hebben de ultra-linksen, de anarchisten en de autonomen, het beter door. Die accepteren voor hun morele constructies en de vormgeving van hun interne cultuur alleen maar rationele factoren (als het goed is…) en zullen nooit op basis van een eigen geloofspunt iemand veroordelen. De rationale daarachter is dat je dan ook geen insluitings- of uitsluitingsprincipe kunt hanteren op basis van zo’n geloof. (Het vormen van een kerk bijvoorbeeld is de toepassing van zo’n principe.) Sociale groepen worden eerder rationeel gevormd, op basis van een stratificatie, klasse, taak of politieke overtuiging. Waarbij die laatste uiteraard weer afhankelijk is van het inzicht dat men heeft in de menselijke natuur.
Nee, dan die hippies, met hun bovennatuurlijke, esoterische en spirituele bullenschijt. Er valt niets aan te onderzoeken, maar het is wel de waarheid, wat? Wat mij betreft is er maar één plaats voor dat soort gevaarlijke onzin, en ik kan er zeker van zijn dat daar de zon nooit schijnt.
Er was nog een probleem met de opmerking van meneer hippie, en dat is de zin: “Zolang ik een ander wezen niet kan zien als mijzelf, dan zullen er oorlogen voorkomen.” Getverderrie, denk ik dan. Waarom komt er oorlog als je een ander niet kan zien als jezelf? Zijn de verschillen tussen mensen een tikkeltje te wild voor je, Amigo? Moeten we allemaal in een nieuwe inquisitoire eenheidsworst geperst worden om getolereerd te worden? Is dat weer zo’n geweldig hippie inzicht? Bah! “Wat een sukkel”, denk ik dan. Ik luister ook niet naar fascistische skinheads, dus waarom zou ik mezelf met dit soort prietpraat inlaten?
Mijn probleem met hippies? Ze zijn wars van wetenschap, vooruitgang, technologie en gezond rationalisme; al die zaken die ik juist koester als dingen die ons als mensheid de redding zullen brengen. Een rationeel inzicht in de menselijke natuur, en dus ook in de reden waarom er bijvoorbeeld oorlogen voorkomen, hoort daar bij. We voeren geen oorlogen omdat we intolerant zijn en ons niet in een ander kunnen verplaatsen. Dat is een versimpeling van feiten waar je gewoon onpasselijk van wordt. Met een inzicht als dat zul je nooit een bijdrage kunnen leveren aan het onder controle houden van het intermenselijke‑, interstatelijke- en inter-territoriale geweld. Je gelooft gewoon iets en slingert dat dan als waarheid door cyberspace, waarna het nota bene als hippie wijsheid (over contradicties gesproken) op mijn profielpagina van Facebook terecht komt. “Wegwezen!”, denk ik dan, “en rap! Ik wil hier voor geen goud in het openbaar mee geassocieerd worden!”
Gelukkig was degene die ik de digitale deur heb gewezen ook iemand die ik nog nooit had ontmoet en met wie ik geen enkele binding heb. Bij een ander had ik het waarschijnlijk niet gedaan, want dan moet ik bij de volgende gelegenheid dat we elkaar zien uit gaan leggen hoe dat zit. Ik zou in zo’n geval eerder kiezen voor een goed gesprek, met een mooie wijn en een paar goede boeken op tafel. Zo buig je een verdwaalde geest nog wel recht. Maar nu was het gemakkelijk. Ik signaleerde een sterke hippie geur en kon toen gelijk mijn verwijder-actie uitvoeren, zonder daar enig gevolg van te ondervinden. Geweldig eigenlijk, die vrijblijvendheid. Ik kan me in het echte leven nooit zo gemakkelijk aan andermans opinie onttrekken.
