Afrika is van alle continenten het meest beschadigde. Wie de” boeken “Why Nations Fail, The Origins of Power, Prosperity, and Poverty” (2012) van” Daron Acemoglu en James Robinson en “Why States Recover, Changing Walking Societies into Winning Nations, from Afghanistan to Zimbabwe” (2014) van” Greg Mills erop naslaat, kan het allemaal keurig lezen. Alle (bewoonbare) continenten behalve Europa zijn gekoloniseerd geweest. Ze zijn er ook allemaal min of meer bovenop gekomen of zijn daar mee bezig. Behalve Afrika dan, dat zich nog steeds wentelt in een collectief postkoloniaal zelfmedelijden. Om maar eens een vergelijking te trekken: als we rond het Pacifische bassin landen zoals bijvoorbeeld” Singapore, Myanmar, Vietnam, Zuid-Korea, Maleisië en (voormalig) Hong Kong zien, dan blijken die toch aardig te hebben afgerekend met hun verleden. Ze willen het er niet eens meer over hebben. Wat ze wel willen is meegaan in de vaart der volken. Ze hebben stuk voor stuk met dat doel voor ogen een” rigoureus ontwikkelschema ingezet.
“Inzetten” en “schema” suggereren “beleid” en dat is dan ook terecht. De bovengenoemde landen hebben zich actief moeten ontworstelen aan hun door extractieve elites geteisterde histories en hebben daarvoor de vorming van inclusieve instituten in de plaats gezet. Daarmee zijn in elk van de gevallen een land, een effectieve infrastructuur, een veilig handels- en eigendomsklimaat en daarmee een werkende economie opgezet waarin innovatie levensvatbaar is. Ze hebben daar in Azië niet zielig zitten doen, ze hebben daar” aangepakt.
Hoe anders is Afrika. Daar doen ze vooral aan achterom kijken. Erger is echter dat ze daar het extractieve beleid van de vroegere overheersende Europese elites zelf vrolijk voortzetten. Zo werden er vroeger slaven verkocht uit Afrika, in nauwe samenwerking met” de heersers ter plaatse, die daarmee veel geld of natura verdienden aan de Europese afnemers.*” Zo wordt er nu vooral gevochten om de natuurlijke grondstoffen en de lucratieve staatsmacht met bijbehorend door corruptie gesmeerd ambtenarenapparaat. Daarnaast” zijn de tribale banden en de daarmee samenhangende gepersonificeerde politiek er buitengewoon sterk. Er is wat dat betreft nog niet veel veranderd ten opzichte van 50 jaar geleden. Het alles doordringende nepotisme en de verlammende corruptie zijn factoren die het gehele continent in een absolute wurggreep houden. In Afrika hangen ze kleine dieven op, de grote kiezen ze als leiders en ambtsdragers.
Afrikanen zijn niet goed voor elkaar. Ze zijn corrupt, ze performen middelmatig, zijn niet op de toekomst van iets anders dan zichzelf gericht en kunnen zich niet aan hun heersende onderdrukkers onttrekken. En als er een elite de laan uit wordt gestuurd, met of zonder bloedvergieten, dan neemt een andere elite – die in de regel niet veel beter is – gewoon het stokje over. Het gevolg is dat er met geen mogelijkheid gebouwd kan worden aan een sterke staat die gedragen wordt door een zelfbewuste natie en een aanpalend democratisch proces. Dat is namelijk wat er nodig is om de instituties op te bouwen die ervoor kunnen zorgen dat een land niet wordt overgeleverd aan corrupte politici, gevechten om de macht en de rijkdom en aan bloedige” burgeroorlogen. En bovendien, het zijn de instituties – waaronder het staatsmonopolie op geweld dat door een burgerlijke politiemacht wordt gehandhaafd – die ervoor zorgen dat de burger beschermd en veilig is. Precies dat krijgen ze in bijna geheel Afrika – met misschien de uitzondering van Namibië – dus niet voor elkaar. En het is daarom dat clubs als Boko Haram er een vaste voet aan de grond hebben.
Boko Haram is slechts één van de vele geweldexploitanten die Afrika kent, maar het loopt” de laatste tijd erg in de kijker. Het heeft een onduidelijk kalifaat gesticht – alleen in naam en zonder enige structuur – en het houdt zich vooral bezig met misdaad. En als rechtgesnaarde psychopathische entiteit neemt het wraak voor haar eigen vrijwillige strijdverliezen door onschuldige burgers af te slachten. Gisteren, in Kameroen, waren dat er weer enige tientallen. Het trieste totaal komt hiermee op ruim 15.000 slachtoffers. Dat is de prijs die de regio betaalt voor dat typische Afrikaanse gebrek aan civiele ruggengraat.
Wat ben ik blij dat ik niet in Afrika woon. Je hebt echt heel erg weinig geluk gehad als je daar wordt geboren. Het sterftecijfer is er hoog, het perspectief voor” een normale maatschappij is er laag en de meeste jonge Afrikanen die een zinvol bestaan willen opbouwen proberen het continent te ontvluchten. Dat is de staat van Afrika en wat het ergste is: ze doen het helemaal zelf.
*)” En bovendien terzijde én iets verder terug in de tijd: de slavenhandel is een zwarte plek op het Nederlandse blazoen, maar ook op dat van de vele Afrikaanse locaties van weleer, met hun koninkjes en stamhoofden die er lustig aan meededen. Afrikaanse slaven werden vooral verkocht door andere Afrikanen.
