Er waaien wat losse flarden door mijn hoofd betreffende de situatie op de Krim, die worden gevoed door de puinhoop daar op dit moment. Het is dit jaar 161 jaar geleden dat de Krim-oorlog begon. Mijn aantekening van enige tijd geleden noteert deze oorlog vrijwel precies tussen de Franse Revolutie en de Eerste Wereldoorlog in.
Het geeft een wat ongemakkelijk gevoel om die laatste twee conflicten met elkaar in verband te brengen. Dat heeft nu een belangrijke reden: verschillende commentatoren hebben er in de laatste paar dagen al op gewezen dat de spannings-kaart van Europa er nu ongeveer net zo uitziet als die van vlak voor WW‑I. Geopolitiek is weer ontzettend Ãn en er is een enorme macht van bondgenoten aan elkaar verbonden door wederzijdse verdragen; en ze staan klaar om zich op de een of andere manier met een zich ontbrandende strijd te gaan bemoeien.
Die ontbrandende strijd is er nu ook, op de Krim. Maar oude bondgenoten van weleer staan nu tegenover elkaar: Europa en Rusland. In zowel WW‑I als WW-II was Rusland in de strijd tegen Duitsland (en Oostenrijk) gelieerd aan West-Europa. Tijdens de Krim-oorlog echter niet. Toen stond Rusland zo ongeveer tegenover de rest van de wereld. Dat maakt dat het beeld van dit moment er angstaanjagend vertrouwelijk uit ziet wat die regio betreft.
Zoals 100 jaar geleden staan ook nu de naties en allianties in de startblokken om hun geopolitieke belangen te beschermen en hun internationale coalities te ondersteunen. Niet dat ik me nu erg nerveus begin te maken over wat er zou kunnen gebeuren, maar toch. Het is weer onrustig op een schaal die niet fijn meer is. Een scala aan gerommel van talloze diplomatieke conflictjes in de afgelopen paar jaar heeft Rusland aardig op scherp gezet. Haar gevoeligheid voor het internationale aanzien – wat natuurlijk direct in verband staat met haar geopolitieke ambities – is toegenomen. Dat kun je volgens mij zien aan de groeiende arrogantie van Poetin en de zichtbare lak die hij aan de rest van de wereld” heeft. De mensenrechten, de persvrijheid, de Olympische Spelen, de anti-homowetgeving, Pussy Riot, Greenpeace; het gaat allemaal een richting in die niet de onze is. Rusland heeft in toenemende mate bips aan de andere grootmachten Amerika, China en aan “möchtegern” Europa. En dat gebrek aan consideratie is nu niet echt handig.
Gisteren zag ik twee ministers van de V.S. – van defensie en buitenlandse zaken – zich rechtstreeks aan Poetin richten. “Er mag onder geen beding iets gebeuren dat op militair niveau verkeerd geïnterpreteerd zou kunnen worden of wat als een provocatie zou kunnen werken.” Zij hadden het over de militaire activiteiten van Rusland aan hun grens met de Oekraïne en de bewegingen op de Zwarte Zee-vlootbasis van Sebastopol. Vanmorgen zag ik in de pers dat Rusland de vliegvelden op de Krim heeft bezet, alhoewel zij dat ontkent. Een uurtje later riep het parlement van Oekraïne de veiligheidsraad op om hulp te bieden. Wat er ook echt aan de hand is, het gaat niet goed op dat schiereiland en de situatie lijkt uiterst explosief te zijn.
Ik zou er niet graag mee zitten als nieuwbakken president. Op het eerste gezicht zou ik die Krim gewoon weer aan Rusland teruggeven, want het is ook al eens Russisch geweest, nadat het uit de failliete Ottomaanse boedel werd losgeweekt. Anderzijds wil de Oekraïne in deze instabiele tijd waarschijnlijk geen territorium opgeven, want wie weet wat er dan nog van het sterk verdeelde” land” overblijft. En voor de binnenlandse populariteit zal het ook wel niet goed zijn; net zo min als voor ’s lands financiële situatie, die momenteel buitengewoon belabberd is. De Krim brengt geld op en heeft een belangrijke kustlijn, dus afstaan aan Rusland is in dat opzicht niet echt gewenst. Maar het is en blijft ook een appendix die van grote strategische waarde is voor Rusland. De Krim verbindt Rusland en de Oekraïne als een soort logische “stepping stone”, waarbij Sebastopol ook nog eens het middelpunt van de Zwarte Zee is en dus niet voor niets als basis voor de Russische vloot wordt gebruikt.
We kunnen nu niets anders dan hopen dat de Oekraïne op de een of andere manier tot haar zinnen komt. Maar kan dat wel? Ik heb wel eens positiever naar een revolutie zoals die daar nu plaatsvindt gekeken en dat komt vooral door de etnische Russen op de Krim. Want als je eenmaal de steun van Rusland hebt dan hoef je niet meer te stoppen met vechten. Dat zien we in Syrië, waar een disfunctioneel regime door Moskou in het zadel gehouden wordt. En de Krim-Tartaren, die zo graag bij de Oekraïne willen horen, maken volgens mij weinig kans tegen de Russische meerderheid die zich zo stevig aan het roeren is. Waar het op uitkomt is moeilijk te zeggen, maar mij zou het niet verbazen als de Krim straks niet meer Oekraïens is.
